Wymagania edukacyjne- klasa VI
Szczegółowy przedmiotowy system oceniania do podręcznika Słowa z uśmiechem kl. 6
KRYTERIA SZCZEGÓŁOWE
Lektura i inne teksty kultury, nauka o języku
Wymagania
konieczne
(ocena: dopuszczający)
podstawowe
(ocena: dostateczny)
rozszerzone
(ocena: dobry)
dopełniające
(ocena: bardzo dobry)
ponadprogramowe
(ocena: celujący)
UCZEŃ
Rozdział 1. Światy wyobraźni
„Słowa na cenzurowanym”. Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Pałac Snów (fragmenty)
- rozpoznaje bohaterów powieści
- formułuje pytania na wskazany temat
- konfrontuje sytuacje z tekstu z własnymi doświadczeniami
- zna pojęcie fikcja literacka
- wypowiada się na temat poprawności języka w życiu codziennym
- prezentuje bohaterów
- buduje zróżnicowane pytania
- opisuje reakcje bohaterów
- dostrzega fikcyjny charakter świata przedstawionego w utworze
- uczestniczy w dyskusji na temat wyrazów obcych i zapożyczonych
- uzasadnia swoją opinię na temat bohatera właściwie dobranymi argumentami
- wykorzystuje informacje z tekstu do tworzenia pytań
- objaśnia założenia projektu przedstawionego w tekście
- wyjaśnia, na czym polega fikcja realistyczna
- dobiera trafne argumenty w dyskusji
- ocenia predyspozycje bohatera do pełnienia funkcji społecznej
- tworzy uporządkowany zestaw pytań
- ocenia założenia projektu przedstawionego w utworze
- odwołuje się w dyskusji do przykładów użycia języka w mediach
- wyraża opinię na temat obecności w języku wyrazów obcych i zapożyczonych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
- komentuje sytuacje przedstawione w utworze, odwołując się do ogólnie przyjętych norm życia społecznego
„Okręgi, kule i trójkąty... Ortograficzna strefa tajemnic”. Pisownia wyrazów z ó i u
- wyszukuje wyrazy z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady pisowni ó i u,
stara się je stosować - korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z ó i u
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ó i u
„Dziwne postacie z czasownikiem poznacie”. Powtórzenie wiadomości o czasowniku
- rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy
- rozpoznaje w tekście formy liczb, czasów, osób, rodzajów gramatycznych czasownika
- rozpoznaje nieosobowe formy czasownika
- rozpoznaje niektóre czasowniki dokonane i niedokonane
- wskazuje w tekście czasowniki w stronie czynnej i w stronie biernej
- tworzy formy liczby pojedynczej i mnogiej czasownika
- tworzy formy różnych czasów czasownika
- odmienia czasowniki przez osoby i rodzaje
- wskazuje w tekście bezokoliczniki oraz formy nieosobowe zakończone na -no, -to
- poprawnie stosuje formy czasowników dokonanych i niedokonanych w różnych czasach
- zna pojęcia czasowniki przechodnie i czasowniki nieprzechodnie
- przekształca formy osobowe czasowników na bezokoliczniki i odwrotnie odpowiednio do przyjętego celu
- przekształca formy osobowe czasowników na formy nieosobowe zakończone na -no, -to i odwrotnie odpowiednio do przyjętego celu
- poprawnie i celowo używa czasowników dokonanych i niedokonanych
- odróżnia czasowniki przechodnie od nieprzechodnich
- poprawnie i celowo stosuje formy strony czynnej i biernej czasownika
- stosuje poprawnie i celowo różne formy gramatyczne czasowników
- funkcjonalnie stosuje czasowniki dokonane i niedokonane w swoich wypowiedziach
- używa form strony biernej i czynnej czasownika dla uzyskania jednoznaczności treści wypowiedzi
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany czasowników oraz zasad ich pisowni
„Co za czasy! Co za obyczaje!”. Dialog – rady dla piszących. Maria Krüger, Godzina pąsowej róży (fragmenty)
- prezentuje krótko bohaterkę tekstu
- wyszukuje w tekście informacje na temat dawnej szkoły
- wskazuje w tekście kwestie bohaterów i słowa narratora
- podaje przykłady uzupełnień dialogowych z tekstu
- zna funkcje znaków interpunkcyjnych w zapisie rozmowy
- przy niewielkim wsparciu nauczyciela zapisuje dialog
- opisuje miejsce na podstawie ilustracji i fotografii
- omawia różnice między szkołą dawną i współczesną
- zna funkcje dialogu w tekście literackim
- rozpoznaje uczucia na podstawie niewerbalnych środków komunikowania się
- zapisuje dialog, korzystając z rad zmieszczonych w podręczniku
- omawia różne elementy świata przedstawionego
- wyraża opinię o szkole w różnych epokach
- wyszukuje w wypowiedziach dialogowych elementy charakterystyki pośredniej
- używa właściwych środków językowych do nazwania różnych uczuć
- zapisuje poprawnie dialog, używając właściwych znaków interpunkcyjnych i odpowiednich uzupełnień dialogowych
- w opisie bohatera uwzględnia wnioski wyciągnięte z przedstawionych zdarzeń
- przytacza argumenty na poparcie swojej opinii o szkole
- analizuje informacje zawarte w wypowiedziach dialogowych
- rozpoznaje różne informacje zawarte w uzupełnieniach dialogowych
- zapisuje dialog, używając różnorodnych uzupełnień dialogowych
- redaguje bezbłędny językowo dialog – oryginalny pod względem treści i stylu
„Od myślenia głowa nie boli”. Trudne formy czasowników
- zna zasady odmiany czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym i stara się je stosować
- zna zasady pisowni nie z czasownikami i stara się je stosować
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni zakończeń bezokoliczników
- dostrzega trudności w odmianie wybranych czasowników użytych w ćwiczeniach
- stosuje zasady odmiany czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym
- stosuje zasady pisowni nie z czasownikami
- zna zasady pisowni -źć, -ść, -ąć w zakończeniach bezokolicznika i stara się je stosować
- poprawnie odmienia większość czasowników użytych w ćwiczeniach
- poprawnie używa większości czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym
- stosuje zasady pisowni -źć, -ść, -ąć w zapisie zakończeń bezokolicznika
- poprawnie odmienia czasowniki użyte w ćwiczeniach
- poprawnie używa czasowniki oznaczające ruch, typu iść, w czasie przeszłym
- poprawnie zapisuje zakończenia bezokolicznika
- korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny w celu ustalenia poprawności językowej trudnych form czasowników
- poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form czasowników w czasie przeszłym
- sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny
„Pieśń ujdzie cało”. Opowiadanie z dialogiem – rady dla piszących. Dorota Terakowska, Córka Czarownic (fragmenty)
- odpowiada na pytania dotyczące elementów świata przedstawionego
- przygotowuje plan kilku obrazów filmowych dokumentujących jedną z przygód
- zna pojęcie literatura fantasy
- zapisuje prosty dialog
- przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze opowiadanie z dialogiem
- podaje najistotniejsze informacje na temat bohaterów, uwzględnia je w treści ogłoszenia
- posługuje się ze zrozumieniem terminami plener, kadr
- wskazuje elementy fantastyczne w omawianym tekście
- redaguje krótkie opowiadanie z dialogiem, korzystając z rad zamieszczonych w podręczniku
- objaśnia, na czym polega zło wyrządzane przez najeźdźców
- formułuje precyzyjne wskazówki na temat elementów scenografii
- interpretuje słowa pieśni
- redaguje opowiadanie z dialogiem i elementami opisu
- określa relacje łączące bohaterki i uzasadnia swoje zdanie
- wykorzystuje wiedzę na temat tworzywa filmowego w analizie tekstu powieści
- objaśnia znaczenie pieśni w kontekście powieściowych zdarzeń
- redaguje rozbudowane, poprawne językowo, stylistycznie i kompozycyjnie opowiadanie z dialogiem i elementami opisu
- wypowiada się na temat problematyki tekstu, odwołując się do cech gatunkowych literatury fantasy
- redaguje bezbłędne językowo i kompozycyjnie opowiadanie z dialogiem – oryginalne pod względem treści i stylu
„Gdyby babcia miała wąsy… Nie jest tak źle. Zastanów się”. Tryby czasowników
- rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego
- zna zasady akcentowania wyrazów w formie trybu przypuszczającego
- tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego
- stara się stosować zasady akcentowania wyrazów w formie trybu przypuszczającego
- przekształca zdania, wykorzystując różne formy trybu czasownika
- poprawnie akcentuje większość czasowników w formie trybu przypuszczającego
- funkcjonalnie stosuje różne formy trybu czasownika w swoich wypowiedziach
- poprawnie akcentuje czasowniki w formie trybu przypuszczającego
- wykorzystuje twórczo i funkcjonalnie zdobytą wiedzę na temat trybów czasownika
„To się wie…”. Konstrukcje z zaimkiem
zwrotnym się- rozpoznaje w zdaniach zaimek zwrotny się
- zna konstrukcje językowe z zaimkiem zwrotnym się
- stosuje formy zaimka zwrotnego się w sytuacjach typowych
- opisuje różnice między czasownikami z zaimkiem się i bez niego
- poprawnie stosuje zaimek zwrotny się
- omawia funkcje zaimka zwrotnego się w różnych konstrukcjach składniowych
- używa funkcjonalnie czasowników z zaimkiem zwrotnym się w sytuacjach nietypowych
„Gdyby nie było marzeń…”. Pisownia cząstek ‑bym,
‑byś, -by, ‑byśmy,
‑byście
- wyszukuje wyrazy z cząstkami -bym, -byś,
‑by, -byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym,
‑byś, -by, -byśmy, -byście
- korzysta ze słownika ortograficznego
- zna zasady dotyczące łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym,
‑byś, -by, -byśmy, -byście i stara się je stosować
- stosuje zasady łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by,
‑byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje cząstki -bym, -byś -by,
‑byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni cząstek -bym,
‑byś, -by, -byśmy, -byście
„Komu tygrys, komu?… bo idę do domu”. Jean-‑Pierre Davidts, Mały Książę odnaleziony (fragmenty)
- zna pojęcie reklama
- wie, czym jest slogan reklamowy i rozumie jego funkcję
- odczytuje intencje wypowiedzi reklamowej
- czyta rady dla piszących tekst o charakterze perswazyjnym
- odróżnia informacje od wypowiedzi oceniających
- odczytuje znaczenie wybranych haseł reklamowych
- rozpoznaje niektóre środki językowe występujące w wypowiedziach reklamowych
- tworzy prosty tekst o charakterze reklamowym, korzystając z rad zamieszczonych w podręczniku
- używa ze zrozumieniem i we właściwym kontekście słowa reklama
- rozpoznaje przysłowia i związki frazeologiczne w hasłach reklamowych
- zna środki językowe występujące w wypowiedziach reklamowych
- tworzy poprawny językowo i stylistycznie tekst o charakterze reklamowym
- operuje słownictwem związanym z reklamą
- rozpoznaje aluzje literackie w hasłach reklamowych
- określa funkcję różnych środków językowych w wypowiedziach o charakterze perswazyjnym
- używa w tekście o charakterze reklamowym bogatego języka i ciekawych rozwiązań graficznych
- redaguje bezbłędny językowo tekst o charakterze reklamowym – oryginalny pod względem treści i stylu
- tworzy slogany reklamowe, wykorzystując swobodnie konteksty kulturowe
„W galaktycznych przestworzach”. Janusz Christa, Kajtek i Koko w kosmosie (fragmenty)
- określa na schemacie czas życia i twórczości autora oraz czas zdarzeń przedstawionych w komiksie
- opowiada o zdarzeniach
- zna pojęcie literatura fantastyczno-naukowa
- opisuje tytułowych bohaterów komiksu
- wskazuje motywy wykorzystane w komiksie
- objaśnia pojęcie literatura fantastyczno-naukowa
- opisuje miejsca akcji poszczególnych fragmentów komiksu
- określa problematykę utworów komiksowych
- wyszukuje w tekście neologizmy
- wskazuje rekwizyty charakterystyczne dla s.f.
- zwraca uwagę w prezentacji bohaterów na ich realistyczny lub fantastyczny charakter
- określa funkcję neologizmów
- wymyśla dalszy ciąg zdarzeń, utrzymując je w konwencji s.f.
- tworzy scenariusz filmowy w konwencji s.f. – oryginalny pod względem treści i stylu
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat neologizmów i ich funkcji w literaturze s.f. w swoich wypowiedziach na temat świata przedstawionego komiksu
„Rzeczowniki w krainach zwykłych i fantastyki”. Powtórzenie wiadomości o rzeczownikach
- rozpoznaje rzeczownik wśród innych części mowy
- rozpoznaje formy liczb, przypadków i rodzajów rzeczownika
- zna zasady pisowni rzeczowników własnych i pospolitych i stara się je stosować
- wyodrębnia temat i końcówki rzeczownika
- odróżnia rzeczowniki własne od pospolitych
- stosuje zasady pisowni rzeczowników własnych i pospolitych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna pojęcia rzeczowniki żywotne i nieżywotne oraz rzeczowniki osobowe i nieosobowe
- tworzy poprawne formy przypadków rzeczownika w związkach wyrazowych
- wie, od czego zależy końcówka odmienianego rzeczownika
- zapisuje poprawnie większość rzeczowników własnych i pospolitych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- rozpoznaje rzeczowniki żywotne i nieżywotne
- rozpoznaje rzeczowniki osobowe i nieosobowe
- określa przypadki rzeczownika wymagane przez podane czasowniki lub przyimki
- wykorzystuje wiedzę o tym, że te same końcówki mogą wystąpić w różnych przypadkach rzeczownika
- zapisuje poprawnie rzeczowniki własne i pospolite
- stosuje wiedzę o rzeczownikach osobowych i nieosobowych w odmianie rzeczownika
- wykorzystuje wiedzę o odmianie rzeczowników w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
- wykorzystuje wiedzę na temat końcówek rzeczownika do poprawnego zapisu wyrazów
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany rzeczowników oraz zasad ich pisowni
„Gry z konwencją”. Stanisław Lem, Bajka o maszynie cyfrowej, co ze smokiem walczyła
- wyszukuje w tekście informacje dotyczące miejsca akcji
- porządkuje zdarzenia w kolejności chronologicznej
- wyszukuje w tekście neologizmy
- wymienia wybrane cechy klasycznej baśni
- ustala czas akcji
- wyszukuje informacje w tekście
- wskazuje elementy komizmu w utworze
- wymienia większość cech klasycznej baśni
- objaśnia, kim są bohaterowie tekstu,
- relacjonuje pojedynek maszyny i człowieka
- wyjaśnia inwencję autora w tworzeniu neologizmów
- wskazuje podobieństwa oraz różnice między baśnią a utworem Stanisława Lema
- tworzy notatkę encyklopedyczną
- używa ze zrozumieniem słowa absurd
- formułuje przesłanie utworu
- objaśnia intertekstualny charakter opowiadania
- redaguje bezbłędne językowo opowiadanie s.f. inspirowane tekstem baśni – oryginalne pod względem treści i stylu
„W zabawowej poradni językowej”. Nietypowe rzeczowniki
- identyfikuje jako rzeczowniki wyrazy oznaczające rzeczy, które mają cechę określoną za pomocą liczb, np. setka, ósemka
- dostrzega trudności w tworzeniu form rzeczowników odmieniających się według odmiennych reguł
- rozpoznaje rzeczowniki oznaczające cechy i nazywające czynności
- zna rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie pojedynczej lub tylko w liczbie mnogiej
- odmienia na dwa sposoby rzeczowniki typu oko, ucho – w zależności od znaczenia
- tworzy poprawne formy większości rzeczowników o trudnej odmianie, użytych w ćwiczeniach
- wykorzystuje wiedzę o zmianach w temacie w odmianie niektórych rzeczowników
- tworzy poprawne formy rzeczowników o trudnej odmianie, użytych w ćwiczeniach
- funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę na temat osobliwości w odmianie nietypowych rzeczowników
- sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny
„Żegluj, żeglarzu!”. Pisownia wyrazów z rz i ż
- wyszukuje wyrazy z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady pisowni rz i ż,
stara się je stosować - korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z rz i ż
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni rz i ż
„Puk, puk, to ja... twoja wyobraźnia...”. Zbigniew Herbert Pudełko zwane wyobraźnią
- wypowiada się na temat tekstu, omawia wrażenia czytelnicze
- zna pojęcie adresat wiersza
- określa nastrój wiersza
- wymienia czynności kreujące kolejne elementy obrazy poetyckiego
- określa osobę mówiącą oraz adresata wiersza
- wykorzystuje pozawerbalne środki wyrazu do oddania nastroju w wierszu
- używa funkcjonalnie epitetów w opisie obrazu poetyckiego
- opisuje osobę mówiącą i adresata wiersza
- objaśnia przenośne znaczenia w wierszu
- przywołuje konteksty literackie w analizie i interpretacji utworu
- określa rolę wyobraźni w odbiorze tekstu poetyckiego
- wyjaśnia znaczenie obrazów poetyckich
- tworzy tekst poetycki inspirowany wierszem Zbigniewa Herberta – oryginalny pod względem treści i formy
„Opisuję i oceniam. Dobre na lepsze zamieniam”. Stopniowanie przymiotników
- rozpoznaje przymiotnik wśród innych części mowy
- określa liczbę i rodzaj przymiotników
- zna stopnie przymiotnika
- stopniuje przymiotniki
- wie, że przymiotnik dopasowuje swoją formę do określanego rzeczownika
- określa przypadki przymiotników
- wskazuje przymiotniki, niepodlegające stopniowaniu
- łączy przymiotniki i rzeczowniki w poprawne związki wyrazowe
- stosuje przymiotniki we właściwych kontekstach
- objaśnia funkcję stopni przymiotnika
- funkcjonalnie używa związków przymiotnika z rzeczownikiem
- prawidłowo stopniuje trudne formy przymiotników
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia, odmiany i stopniowania przymiotników oraz zasad ich pisowni
„Chaos i harmonia”. Pisownia wyrazów z ch i h
- wyszukuje wyrazy z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady pisowni h i ch,
stara się je stosować - korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z h i ch
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni h i ch
Rozdział 2. Wartości poszukiwane
„Odkrywanie prawdy o talentach”.
Ewangelia wg św. Mateusza Przypowieść o talentach- czyta uważnie przypowieść
- określa cechy i postawy bohaterów przypowieści
- wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym
- odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście
- ocenia zachowanie pana wobec sług
- rozumie znaczenia słów i pojęć: drugie dno, prawdy moralne
- określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści
- analizuje problem winy i kary
- przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści
- określa cechy fabuły przypowieści
- objaśnia znaczenia słowa talent
- objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego
- omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym
- omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
- w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
„Ortografia na szklanym ekranie”. Pisownia wyrazów wielką i małą literą
- wyszukuje wyrazy pisane wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady pisowni wyrazów wielką i małą literą,
stara się je stosować - korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów wielką i małą literą
- zapisuje poprawnie większość wyrazów wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni wielką i małą literą
„Humorystyczne i bardzo sceptyczne”. Stopniowanie przysłówków
- rozpoznaje przysłówek wśród innych części mowy
- rozpoznaje związki przysłówka z czasownikiem
- zna stopnie przysłówka
- stopniuje przysłówki
- wie, od jakich części mowy tworzone są przysłówki
- zestawia przysłówki o przeciwstawnym znaczeniu
- wskazuje przysłówki niepodlegające stopniowaniu
- rozpoznaje związki przysłówka z przymiotnikiem lub przysłówkiem
- objaśnia funkcję stopni przysłówka
- rozpoznaje wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłówków
- funkcjonalnie używa różnych stopni przysłówka w swoich wypowiedziach
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i stopniowania przysłówków oraz zasad ich pisowni
„Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha”. Ewangelia według św. Mateusza Przypowieść o siewcy
- czyta uważnie przypowieść
- określa cechy i postawy bohaterów przypowieści
- wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym
- odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście
- rozumie znaczenie pojęcia przesłanie utworu
- określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści
- określa cechy fabuły przypowieści
- odczytuje podstawowe treści ukryte
- przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści
- objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego
- omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym
- omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
„Mieć olej… w głowie”. Ewangelia według św. Mateusza Przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych
- czyta uważnie przypowieść
- określa cechy i postawy bohaterów przypowieści
- wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym
- odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście
- zna cechy przypowieści jako gatunku literackiego
- określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści
- określa cechy fabuły przypowieści
- odczytuje podstawowe treści ukryte
- przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści
- wskazuje w tekście cechy gatunkowe
- objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego
- omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym
- wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter utworu
- omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
- w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
„Opowieść z podwójnym dnem”. Ewangelia według św. Łukasza
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie- czyta uważnie przypowieść
- określa cechy i postawy bohaterów przypowieści
- wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym
- odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście
- ocenia zachowanie bohaterów
- określa nadawcę, odbiorcę oraz cechy fabuły przypowieści
- ocenia postawy bohaterów
- przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści
- objaśnia przenośne znaczenia elementów świata przedstawionego
- omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym
- objaśnia współczesne znaczenie słowa samarytanin
- omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
- w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
„Błądzić jest rzeczą ludzką”. Ewangelia według św. Łukasza Przypowieść o synu marnotrawnym
- czyta uważnie przypowieść
- określa cechy i postawy bohaterów przypowieści
- wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym
- odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście
- ocenia zachowanie syna marnotrawnego, starszego brata i ojca
- zapoznaje się z pojęciem symbol
- opisuje i ocenia postawy bohaterów przypowieści
- przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści
- określa cechy fabuły przypowieści
- rozumie znaczenie pojęcia symbol
- objaśnia symboliczne znaczenia elementów świata przedstawionego
- omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym
- bierze udział w dyskusji na temat wybaczania
- omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
- w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
- prowadzi dyskusję
„W muzealnej sali liczbom miejsce dali”. Typy liczebników
- rozpoznaje liczebniki wśród innych części mowy
- odróżnia liczebniki główne od porządkowych
- wykorzystuje wiedzę o zależności form liczebnika od form określanego rzeczownika
- rozpoznaje liczebniki zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone
- wykorzystuje wiedzę na temat zależności form czasownika w roli orzeczenia od niektórych liczebników określających podmiot
- stosuje prawidłowe formy liczebników
- używa poprawnych form liczebników w związkach wyrazowych
- funkcjonalnie stosuje różne typy liczebników w swoich wypowiedziach
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i funkcji różnych typów liczebników
„Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie”. Ignacy Krasicki Przyjaciele
- zapisuje tytuły ilustracji w formie równoważników zdań
- dostrzega uosobienia w tekście
- umiejętnie korzysta ze słownika języka polskiego w celu objaśnienia wskazanego hasła
- zna pojęcie morał
- przytacza właściwe fragmenty tekstu
- wie, jaką funkcję pełni uosobienie w bajkach
- ocenia postępowanie bohaterów
- formułuje pouczenie wynikające z utworu
- przekształca wypowiedzi bohaterów na współczesną wersję językową
- poprawnie dopasowuje epitety i określenia dotyczące poszczególnych bohaterów
- zna pojęcie ironia
- uogólnia przesłanie tekstu za pomocą przysłowia
- proponuje interpretację głosową kwestii wypowiadanych przez bohaterów tekstu
- wskazuje fragment tekstu o charakterze podsumowania
- dostrzega ironiczny charakter epitetu serdeczny
- formułuje poprawną i bogatą językowo wypowiedź zawierającą opinię na temat przyjaźni
- tworzy scenariusz krótkiego filmu inspirowanego bajką Ignacego Krasickiego – oryginalny pod względem treści i stylu
„Drogę Królewską przemierzamy i przeszkody omijamy”. Trudne formy liczebników
- odróżnia liczebniki proste
od złożonych - dostrzega trudności w zakresie odmiany niektórych liczebników
- wykorzystuje wiedzę o budowie liczebników złożonych
do poprawnego ich zapisu
- wykorzystuje wiedzę o odmianie liczebników prostych i złożonych w wypowiedziach ustnych oraz pisemnych
- poprawnie odmienia liczebniki wielowyrazowe
- poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form liczebników
„I śmiech niekiedy może być nauką”. Ignacy Krasicki Lew pokorny, Szczur i kot, Wół i mrówki, Żółw i mysz, Malarze, Mądry i głupi
- dostrzega komizm w bajkach
- wie, że w bajkach zwierzęta uosabiają cechy ludzkie
- zna pojęcie kontrast
- rozpoznaje bajkę wśród innych tekstów literackich
- omawia morał wybranej bajki
- zna pojęcie komizm
- określa cechy charakteru bohaterów zwierzęcych w bajkach
- wskazuje w bajkach elementy zestawione na zasadzie kontrastu
- wskazuje różnice pomiędzy bajką i baśnią
- objaśnia, na czym polega komizm w wybranych bajkach
- objaśnia pojęcie alegoria
- używa skontrastowanych epitetów w wypowiedzi na temat bajek
- wskazuje cechy bajki na przykładzie wybranych utworów Ignacego Krasickiego
- rozpoznaje różne rodzaje komizmu
- wskazuje przykłady alegorii w tekstach bajek
- objaśnia funkcję kontrastu w bajkach
- wyjaśnia, na czym polega dydaktyczny charakter bajek
- wyraża opinię na temat wartości przedstawionych w bajkach Ignacego Krasickiego, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
„Ktoś, kto innych zastępuje, na szacunek zasługuje”. Zaimki i ich znaczenie
- zna pojęcie zaimek
- rozpoznaje niektóre zaimki wśród innych części mowy
- wie, że funkcją zaimków jest zastępowanie innych części mowy
- stosuje poprawne formy zaimków odmiennych
- rozpoznaje zaimki ze względu na część mowy, którą zastępują
- funkcjonalnie stosuje różne typy zaimków w swoich wypowiedziach
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany różnych grup zaimków oraz zasad ich pisowni
„Tu i ówdzie, siaki, owaki… Enigmatycznie, ale praktycznie”. Trudne formy zaimków
- wie, że zaimki osobowe mogą mieć formy krótsze i dłuższe
- wykorzystuje wiedzę o sytuacjach, w których należy używać krótszych i dłuższych form zaimków
- rozpoznaje zaimki ze względu na funkcję, jaką pełnią
- wykorzystuje wiedzę o funkcjach zaimków w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
- poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form zaimków różnych typów
„Nosiła czapla razy kilka…”. Ignacy Krasicki Czapla ryby i rak,
Kruk i lis- odróżnia w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych
- podejmuje próby przekształcenia zdań złożonych na pojedyncze oraz zastępowania słów i wyrażeń szczegółowych ogólnymi
- przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze notatkę
- sporządza plan najważniejszych zdarzeń
- przekształca zdania złożone na pojedyncze oraz zastępuje słowa i wyrażenia szczegółowe ogólnymi
- redaguje notatkę, korzystając z rad w podręczniku
- wyciąga wnioski na temat przyczyn i skutków zdarzeń w bajce
- uogólnia przesłanie bajki za pomocą trafnie dobranego przysłowia
- redaguje poprawną językowo i stylistycznie notatkę
- używa ze zrozumieniem słów manipulacja i hipokryzja w wypowiedzi na temat działań głównej bohaterki
- wie, jaka jest funkcja stylistyczna przekształceń składniowych i leksykalnych
- redaguje zwięzłą, poprawną językowo i stylistycznie notatkę
- redaguje bezbłędną językowo oraz formalnie notatkę – oryginalną pod względem treści i stylu
„Gdy złodzieje rozrabiają, detektywi pracę mają”. Przyimki
- rozpoznaje przyimek wśród innych części mowy
- rozpoznaje przyimki proste i złożone
- wie, jak zbudowane jest wyrażenie przyimkowe
- tworzy przyimki złożone
- wie, że przyimki wymagają użycia odpowiedniego przypadka rzeczownika
- rozpoznaje przyimki funkcjonujące tylko w wyrażeniach przyimkowych
- używa poprawnych wyrażeń przyimkowych w celu określenia relacji przestrzennych, czasowych oraz innych zależności
- odróżnia wyrażenia funkcjonujące jak przyimek od wyrażeń w funkcji przysłówka
- poprawnie zapisuje przyimki złożone
- poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe
- funkcjonalnie stosuje wyrażenia przyimkowe w swoich wypowiedziach
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia przyimków, wyrażeń przyimkowych oraz ich funkcji
„Dla zdrowia i urody”. Pisownia przyimków i wyrażeń przyimkowych
- wyszukuje wyrażenia przyimkowe i przyimki złożone w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych
- korzysta ze słownika ortograficznego
- zna zasady dotyczące łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych i stara się je stosować
- stosuje zasady łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni łącznej i rozdzielnej przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych
„Pomiędzy bajkami i bajkopisarzami”. Spójniki
- zna pojęcie spójnik
- rozpoznaje niektóre spójniki wśród innych części mowy
- wskazuje spójniki, przed którymi zasadniczo nie stawia się przecinków
- objaśnia funkcję spójników w zdaniach pojedynczych i złożonych
- funkcjonalnie używa spójników w swoich wypowiedziach
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia spójników oraz ich funkcji w zdaniach pojedynczych i złożonych
„Czasami cuda się zdarzają…”. Adam Mickiewicz Powrót taty
- wskazuje analogie między fragmentami tekstu a ich ilustracją
- objaśnia czas zdarzeń przywołanych przez jednego z bohaterów
- przedstawia bohaterów
- wyodrębnia wypowiedzi bohaterów
- rozpoznaje typy zdań wypowiadanych przez bohaterów ballady
- odtwarza główne wydarzenia utworu
- dostrzega różnicę między czasem akcji, a czasem przywołanych, wcześniejszych zdarzeń
- opisuje zachowanie skontrastowanych postaci
- zna pojęcie monolog
- porządkuje wydarzenia według podanego schematu
- zna pojęcie retrospekcja
- objaśnia przemianę bohatera
- nazywa uczucia i emocje eksponowane w wypowiedziach postaci
- charakteryzuje sposób prowadzenia narracji
- określa funkcję retrospekcji w omawianym utworze
- omawia wartości wyeksponowane w tekście
- przestrzega zasad interpunkcji w zapisie cytowanych wypowiedzi
- opracowuje scenariusz inscenizacji ballady Adama Mickiewicza – oryginalny pod względem treści i stylu
„Emocji bez liku? Słów poszukaj w słowniku”. Wykrzyknik
- zna pojęcie wykrzyknik jako część mowy
- rozpoznaje wykrzykniki w tekście
- uzupełnia wypowiedzi odpowiednimi wykrzyknikami
- wie, że wykrzyknik nie wchodzi w związki wyrazowe w zdaniu
- używa wykrzykników w wypowiedziach
- rozpoznaje funkcje wykrzykników
- określa funkcje wykrzykników
- poprawnie zapisuje wykrzykniki
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o wykrzyknikach i ich funkcji do budowania wypowiedzi o charakterze artystycznym
„Z pewnością lub z niedowierzaniem. Czy to się stanie?” Partykuła
- zna pojęcie partykuła
- rozpoznaje partykuły w tekście
- uzupełnia wypowiedzi partykułami w określonym celu
- używa partykuł w wypowiedziach
- rozpoznaje funkcje partykuł
- określa funkcje partykuł
- poprawnie zapisuje partykuły
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o partykułach i ich funkcji do modyfikowania znaczenia wypowiedzi
„Raj utracony”. Juliusz Słowacki W pamiętniku Zofii Bobrówny
- czyta uważnie tekst, notatkę biograficzną oraz przypisy
- określa uczucia osoby mówiącej
- porównuje poetycki obraz ojczyzny z dziełami malarskimi
- recytuje tekst wiersza
- wskazuje autora, osobę mówiącą oraz adresatkę wiersza
- określa uczucia osoby mówiącej za pomocą wyrazów bliskoznacznych
- wskazuje zdrobnienia i określa ich funkcję
- recytuje tekst wiersza, podkreślając głosem ważne słowa
- analizuje wiersz, uwzględniając kontekst biograficzny
- rozpoznaje środki stylistyczne tworzące obrazy poetyckie
- objaśnia, czym dla poety była ojczyzna
- artykułuje prawidłowo głoski podczas recytacji
- recytuje tekst, podkreślając odpowiednią modulacją nastrój wiersza
- interpretuje prośbę skierowaną do adresatki wiersza na poziomie przenośnym
- używa ze zrozumieniem słów nostalgia, idealizacja w odniesieniu do wypowiedzi lirycznej
- określa funkcję przypisywaną przyrodzie w wierszu
- głosowo interpretuje tekst, stosując odpowiednie tempo i intonację w zależności od treści
- opracowuje projekt organizacyjny wystawy fotograficznej dotyczącej małej ojczyzny
- redaguje bezbłędny językowo wpis do pamiętnika – oryginalny pod względem treści i stylu
„Ostatnia bitwa generała”. Juliusz Słowacki Sowiński w okopach Woli
- czyta uważnie tekst, przypisy i zapoznaje się z kontekstem historycznym utworu
- przedstawia bohatera utworu
- opowiada o wydarzeniach ukazanych w utworze
- opisuje bohatera utworu
- określa temat utworu
- opisuje postawę bohatera utworu
- przedstawia i uzasadnia swoje zdanie
- wskazuje użyte w utworze środki językowe
- opisuje miejsce akcji
- ocenia postawę bohatera utworu
- objaśnia znaczenie legendy literackiej
- określa funkcję użytych środków językowych
- wyjaśnia symboliczne znaczenie obrazów poetyckich
- porównuje Leonidasa z generałem Sowińskim
„Tęsknota za światem utraconym?” Anna Kamieńska Prośba
- czyta tekst poetycki
- zapoznaje się z pojęciem hymnu
- rozpoznaje modlitewny charakter utworu
- opisuje obrazy poetyckie w utworze
- opisuje nastrój wiersza
- wymienia cechy hymnu
- określa osobę mówiącą i opisuje jej uczucia
- określa, czy tekst jest hymnem i uzasadnia swoje zdanie
- zestawia wartości i antywartości
- wskazuje funkcję apostrofy
- wyjaśnia znaczenie metafor
- przygotowuje chmurę słów inspirowanych wierszem
- interpretuje tekst poetycki, uwzględniając wnioski z analizy utworu
- bierze pod uwagę kontekst biograficzny utworu
„Nie wszystko jest identyczne... Nie wszyscy są tacy sami... Nie bójmy się odmienności!”. Pisownia nie z różnymi częściami mowy
- wyszukuje wyrazy z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady pisowni nie z rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, przysłówkami, liczebnikami i zaimkami,
stara się je stosować - korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu nie z różnymi częściami mowy
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni nie z różnymi częściami mowy
„Z dłonią w dłoni, z sercem przy sercu”. Tadeusz Różewicz, Przepaść
- wyszukuje informacje na temat bohaterki wiersza
- podaje skojarzenia z wyrazem przepaść
- określa znaczenie gestu podania ręki
- zna pojęcie sytuacja liryczna
- rozpoznaje wiersz biały
- podaje informacje na temat bohaterki wiersza
- dopasowuje pojęcia do dwóch przestrzeni literackich w wierszu
- analizuje uczucia przeżywane przez bohaterkę wiersza
- wskazuje cząstkę wiersza ujawniającą obecność osoby mówiącej
- zna cechy wiersza białego
- wyodrębnia w wierszu obrazy ukazujące świat
- objaśnia różnice między przestrzeniami w wierszu
- przedstawia uczucia przeżywane przez bohaterkę
- objaśnia pojęcie sytuacja liryczna w odniesieniu do wiersza Tadeusza Różewicza
- analizuje budowę wiersza
- opisuje obrazy poetyckie z wiersza i nadaje im tytuły
- objaśnia znaczenia przenośni poetyckich
- przedstawia refleksje na temat problemu poruszanego w utworze
- określa wartości istotne dla osoby mówiącej
- proponuje interpretację głosową utworu
- formułuje refleksje na temat problemu poruszonego w wierszu w formie swobodnego tekstu – oryginalnego pod względem treści i stylu
- objaśnia związki między warstwą formalną i znaczeniową tekstu
Rozdział 3. Małe filozofowanie
„Co było pierwsze, jajko czy kura?... czyli przygoda z filozofią”. Isaac Bashevis Singer, Dzień, w którym się zgubiłem (fragmenty)
- redaguje ogłoszenie na temat bohatera
- zapisuje rozmowę na temat usposobienia i zwyczajów bohatera
- wie, czym zajmuje się filozofia
- opowiada o zdarzeniach
- wie, że bohaterowie mogą być charakteryzowani bezpośrednio lub pośrednio
- wskazuje w tekście pytania o charakterze filozoficznym
- porządkuje relacje na temat bohatera
- rozpoznaje cechy bohatera na podstawie charakterystyki pośredniej
- formułuje pytania o charakterze filozoficznym
- podsumowuje zdarzenia z tekstu za pomocą właściwego przysłowia
- opisuje bohatera, wprowadzając elementy charakterystyki bezpośredniej i pośredniej
- formułuje pytania dotyczące znaczenia i sensu twierdzeń filozoficznych
- redaguje bezbłędne językowo ogłoszenie – oryginalne pod względem treści i stylu
- przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi
„Czy o tym śniło się filozofom?”. Powtórzenie wiadomości o wypowiedzeniach
- tworzy różne typy wypowiedzeń
- stosuje wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające w zależności od celu wypowiedzi
- odróżnia zdanie od wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika
- wie, że wypowiedzenie wykrzyknikowe służy podkreśleniu ekspresji wypowiedzi
- rozpoznaje równoważniki zdań
- odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego
- wykorzystuje wiedzę o odmianie wyrazów do tworzenia poprawnych wypowiedzeń
- wykorzystuje funkcjonalnie równoważniki zdań w swoich wypowiedziach
- celowo wykorzystuje różne typy wypowiedzeń dla osiągnięcia zamierzonych efektów
- wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzeń w interpretacji tekstów poetyckich
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat różnych typów wypowiedzeń w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Bogactwo człowieka mierzy się rzeczami, z których on rezygnuje”. Michel Piquemal, Drogocenna perła
- streszcza historię przedstawioną w tekście
- wypowiada swoje zdanie na temat wartości bogactwa
- rozpoznaje i nazywa uczucia bohatera
- wskazuje przysłowie oddające sens opowieści
- rozpoznaje niektóre cechy przypowieści w omawianym utworze
- rozpoznaje symboliczne znaczenie perły
- uzasadnia swoje zdanie na temat bogactwa odpowiednio dobranymi argumentami
- wskazuje przesłanie utworu
- omawia cechy przypowieści w odniesieniu do tekstu o perle
- wyraża własny punkt widzenia na temat wartości materialnych i niematerialnych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
„Kim był i czym się wsławił? Orzeczenie o tym prawi”. Orzeczenia czasownikowe i imienne
- rozpoznaje w zdaniu orzeczenie
- wie, że funkcję orzeczenia w zdaniu pełni najczęściej czasownik w formie osobowej
- zna pojęcie orzeczenie czasownikowe
- zna pojęcie orzeczenie imienne
- rozpoznaje orzeczenie czasownikowe w zdaniu
- wie, jak zbudowane jest orzeczenie imienne
- rozpoznaje orzeczenie imienne w zdaniu
- rozpoznaje orzeczenia utworzone przez wyrazy typu trzeba, można, należy, warto z towarzyszącym im bezokolicznikiem
- nazywa części mowy występujące w funkcji orzecznika
- funkcjonalnie i poprawnie używa orzeczenia czasownikowego, imiennego oraz orzeczenia z wyrazami typu trzeba, można, należy, warto w zdaniu
- wykorzystuje wiedzę o różnych typach orzeczeń do tworzenia poprawnych językowo oraz stylistycznie tekstów
- twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów orzeczeń oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
„Do «Czasu Snu», do początku początków”. Jan Parandowski Narodziny świata (fragmenty Mitologii)
- czyta tekst i przypisy
- opowiada treść mitu
- wymienia imiona pierwszych bóstw
- wyodrębnia etapy powstawania świata
- opowiada o powstaniu człowieka
- opowiada o powstaniu świata według mitologii
- wyjaśnia znaczenia frazeologizmów pochodzących z mitologii
- opisuje walki bogów i określa ich emocje
- używa frazeologizmów mitologicznych w zdaniach odnoszących się do współczesności
- wypowiada się w roli Zeusa
- interpretuje mit o czterech wiekach ludzkości
„Na początku było słowo…” Stary Testament Księga Rodzaju (fragment)
- czyta tekst i przypisy
- wyszukuje w tekście informacje o poszczególnych etapach stwarzania świata
- nazywa stwarzane kolejno byty
- opisuje świat stworzony przez Boga
- porównuje mitologiczny i biblijny opis powstawania świata
- opisuje sposób stwarzania świata przez Boga
- podaje cechy Boga
- wymienia przywileje i obowiązki człowieka
- wskazuje różnice między mitologicznym i biblijnym stworzeniem świata
- wyjaśnia symboliczne znaczenie światła i ciemności
- objaśnia znaczenie słów: Bóg stworzył człowieka na swój obraz
- wskazuje podobieństwa między mitologicznym i biblijnym stworzenie świata
- wyjaśnia symboliczne znaczenie liczby siedem, korzysta ze słownika symboli
- interpretuje znaczenie fresku Michała Anioła Stworzenie Adama i wskazuje jego związek z tekstem biblijnym
„Szczęście do nas przybywa i podmioty odkrywa”. Rodzaje podmiotów
- rozpoznaje w zdaniu podmiot
- zna pojęcie podmiot gramatyczny
- zna pojęcia podmiot szeregowy i podmiot towarzyszący
- zna pojęcie podmiot logiczny
- zna pojęcie podmiot domyślny
- wie, że w funkcji podmiotu występują rzeczowniki oraz inne części mowy w funkcji rzeczownikowe
- rozpoznaje sytuacje, w których należy użyć podmiotu logicznego
- rozumie funkcję stylistyczną podmiotu domyślnego
- rozpoznaje zdania bezpodmiotowe
- rozpoznaje różne typy podmiotów w zdaniach
- funkcjonalnie i poprawnie używa różnych typów podmiotów w zdaniach
- twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów podmiotów oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
„W sprawach najważniejszej wagi”. List oficjalny – rady dla piszących. Dekalog św. Franciszka
- czyta Dekalog św. Franciszka i analizuje jego treść
- czyta informacje o św. Franciszku
- rozpoznaje oficjalną i nieoficjalną sytuację komunikacyjną
- zna budowę i wyznaczniki listu oficjalnego
- przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze list oficjalny
- uogólnia treść zapisów kolejnych punktów Dekalogu w formie tytułów
- wykorzystuje informacje o postaci świętego Franciszka w analizie dzieła malarskiego
- wie, w jakich sytuacjach komunikacyjnych używać języka oficjalnego
- zapisuje poprawnie datę dzienną
- redaguje list oficjalny, korzystając z rad w podręczniku
- określa odbiorcę słów św. Franciszka
- wymienia współczesne osoby kierujące się w życiu filozofią franciszkańską
- objaśnia pojęcia język oficjalny i język nieoficjalny
- analizuje budowę regulaminu
- redaguje poprawny formalnie, językowo i stylistycznie list oficjalny
- określa intencję wypowiedzi sformułowanej w formie dekalogu
- analizuje współczesną rzeczywistość przez pryzmat filozofii franciszkańskiej
- rozpoznaje sformułowania charakterystyczne dla języka oficjalnego
- formułuje zasady dotyczące zapisu informacji w punktach
- redaguje zwięzły, poprawny językowo i stylistycznie list oficjalny
- redaguje bezbłędny językowo oraz formalnie list oficjalny – oryginalny pod względem treści i stylu
„Życie ze szczyptą fantazji”. Pisownia zakończeń -i, -ii, -ji
- wyszukuje wyrazy z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z zakończeniami -i, -ii, -ji
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni zakończeń -i, -ii,
‑ji
„W sali muzeum piękne trofeum”. Przydawki
- rozpoznaje w zdaniu przydawki wyrażone przymiotnikami
- zna funkcję składniową przydawki
- buduje poprawne związki wyrazowe z przydawkami
- wie, jakimi częściami mowy może być wyrażona przydawka
- rozpoznaje w zdaniu przydawki wyrażone różnymi częściami mowy
- rozumie zależność szyku przydawki i jej znaczenia
- celowo i funkcjonalnie wykorzystuje przydawki w swoich wypowiedziach
- funkcjonalnie używa różnorodnych przydawek w opisie dzieła sztuki
- twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat przydawek oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
„O prawdzie kilka słów prawdy”. Jan Twardowski, Prawda
- wypowiada się na temat tekstu, omawia wrażenia czytelnicze
- wskazuje powtarzające się fragmenty wiersza
- wie, że prawda jest uniwersalną wartością
- wyodrębnia różne prawdy przywołane w wierszu
- określa funkcję powtarzających się słów w wierszu
- używa frazeologizmów
ze słowem prawda
- wskazuje środki stylistyczne użyte do opisu prawdy
- objaśnia metaforyczne porównanie
- zna pojęcie anafora
- rozważa znaczenie wartości prawdy w stosunkach międzyludzkich
- opisuje różne typy prawdy z wiersza za pomocą bliskoznacznych określeń
- wskazuje sytuacje życiowe, które można skomentować słowami z wiersza
- objaśnia funkcję anafory w odniesieniu do omawianego tekstu
- używa ze zrozumieniem słowa dogmat
- przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi
- redaguje bezbłędne językowo opowiadanie – oryginalne pod względem treści i stylu
„Z kim walczyli? Przeciw komu?
Przyjrzyj się im po kryjomu”. Dopełnienia
- rozpoznaje w zdaniu dopełnienia wyrażone rzeczownikami
- zna funkcję składniową dopełnienia
- buduje poprawne związki wyrazowe z dopełnieniami
- wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażone dopełnienia
- rozpoznaje w zdaniu dopełnienia wyrażone różnymi częściami mowy
- rozumie zależność między stroną czynną i bierną czasownika a funkcją dopełnienia
- rozpoznaje dopełnienia wyrażone czasownikiem w bezokoliczniku
- określa formę dopełnienia w zdaniach twierdzących i przeczących
- celowo i funkcjonalnie wykorzystuje dopełnienia w swoich wypowiedziach
- twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat dopełnień oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
„Różne miejsca odwiedzamy i atrakcje przedstawiamy”. Rodzaje okoliczników
- rozpoznaje w zdaniu okoliczniki czasu, miejsca i sposobu
- zna funkcję składniową okoliczników
- buduje poprawne związki wyrazowe z okolicznikami
- wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażone okoliczniki
- rozpoznaje w zdaniu okoliczniki celu i przyczyny
- nazywa części mowy, którymi wyrażone są okoliczniki
- funkcjonalnie używa okoliczników różnego typu w swoich wypowiedziach
- twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów okoliczników oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
„Teatromania receptą na zdania”. Analiza zdania pojedynczego
- rozpoznaje funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik)
- przedstawia na wykresie zależności logiczne między wyrazami
- wskazuje w związkach wyrazowych wyrazy określane i określające
- wymienia pytania, na które odpowiadają wyrazy określające
- analizuje związki logiczne między wyrazami, wykorzystując odpowiednie schematy
- używa ze zrozumieniem pojęć podmiot, orzeczenie, przydawka, okolicznik, dopełnienie podczas analizy składniowej zdania
- objaśnia związki wyrazowe i strukturę zdania, wykorzystując odpowiednie schematy i notatki graficzne
- używa funkcjonalnie nazw wszystkich części zdania podczas jego analizy składniowej
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat związków wyrazowych w zdaniu
- przedstawia oryginalne wskazówki ułatwiające innym uczniom analizę budowy zdania pojedynczego
„Na ekranie – zdanie”. Zdania podrzędnie złożone
- zna pojęcie zdanie podrzędnie złożone
- ze zdań pojedynczych tworzy zdania podrzędnie złożone
- objaśnia pojęcie zdania podrzędnie złożone na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiadają zdania podrzędne
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach podrzędnie złożonych
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone odpowiednio do przyjętego celu
- funkcjonalnie tworzy zdania podrzędnie złożone w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Melomani są wzywani”. Zdania współrzędnie i podrzędnie złożone
- rozpoznaje zdania współrzędnie złożone
- zna najczęściej używane spójniki w zdaniach współrzędnie złożonych
- rozpoznaje zdania podrzędnie złożone
- zna cztery typy zdań złożonych: łączne, rozłączne, przeciwstawne i wynikowe
- odróżnia treści przekazywane przez zdania współrzędnie złożone różnego typu
- objaśnia sposób łączenia zdań składowych w zdaniu złożonym
- przedstawia zależności między zdaniami składowymi w zdaniach współrzędnie złożonych, używając wykresów
- przedstawia zależności między zdaniami składowymi w zdaniach podrzędnie złożonych, używając wykresów
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań złożonych różnego typu
- poprawnie przekształca zdania złożone na zdania pojedyncze odpowiednio do przyjętego celu
- funkcjonalnie tworzy zdania współrzędnie i podrzędnie złożone różnego typu
- zapisuje zdania złożone zgodnie z zasadami interpunkcji
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat różnych typów zdań złożonych w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Osobę, którą lubił, poślubił…” Zdanie podrzędne przydawkowe
- zna pojęcie zdanie podrzędne przydawkowe
- zapisuje zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym
- objaśnia pojęcie zdanie podrzędne przydawkowe na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne przydawkowe
- tworzy zdania podrzędne przydawkowe
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym przydawkowym
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym przydawkowym
- funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne przydawkowe w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym przydawkowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Co o tym sądzisz? Jakie masz zdanie? Zróbmy wstępne rozpoznanie”. Zdania dopełnieniowe
- zna pojęcie zdanie podrzędne dopełnieniowe
- zapisuje zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym
- objaśnia pojęcie zdanie podrzędne dopełnieniowe na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne dopełnieniowe
- tworzy zdania podrzędne dopełnieniowe
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym dopełnieniowym
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym dopełnieniowym
- funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne dopełnieniowe w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym dopełnieniowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„W odległym świecie wiedzę znajdziecie”. Zdania podrzędne okolicznikowe
- zna pojęcie zdanie podrzędne okolicznikowe
- zna rodzaje zdań okolicznikowych
- zapisuje zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym
- rozpoznaje rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych
- objaśnia pojęcie zdanie podrzędne okolicznikowe na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiadają zdania podrzędne okolicznikowe
- nazywa rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych
- tworzy zdania podrzędne okolicznikowe
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym okolicznikowym
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym okolicznikowym
- funkcjonalnie tworzy różne rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym okolicznikowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Przysłowie ci podpowie”. Zdanie podrzędne podmiotowe
- zna pojęcie zdanie podrzędne podmiotowe
- zapisuje zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym
- objaśnia pojęcie zdanie podrzędne podmiotowe na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne podmiotowe
- tworzy zdania podrzędne podmiotowe
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym podmiotowym
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym podmiotowym
- funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne podmiotowe w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym podmiotowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„Jest taki, że aż dech zapiera…”, Zdanie podrzędne orzecznikowe
- zna pojęcie zdanie podrzędne orzecznikowe
- zapisuje zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym
- objaśnia pojęcie zdanie podrzędne orzecznikowe na przykładach
- wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne orzecznikowe
- tworzy zdania podrzędne orzecznikowe
- stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym orzecznikowym
- poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym orzecznikowym
- funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne orzecznikowe w swoich wypowiedziach
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym orzecznikowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„I łaciate, i kudłate, pręgowane i skrzydlate...”. Zasady użycia znaków interpunkcyjnych
- stosuje funkcjonalnie kropkę, znak zapytania i wykrzyknik na końcu wypowiedzeń
- zna zasady dotyczące użycia przecinka w zdaniu pojedynczym oraz złożonym i stara się je stosować
- dostrzega trudności w zakresie użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu
- korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje poznane zasady użycia przecinka w zdaniu pojedynczym i złożonym
- stara się stosować zasady użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu
- poprawnie stawia przecinki w zdaniach pojedynczych i złożonych
- stosuje zasady użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu
- poprawnie używa dwukropka, nawiasu i cudzysłowu
- twórczo wykorzystuje w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych wiedzę na temat funkcji znaków interpunkcyjnych na końcu wypowiedzeń
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje w swoich wypowiedziach pisemnych wiedzę na temat różnych funkcji nawiasu, dwukropka i cudzysłowu
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje w swoich wypowiedziach pisemnych wiedzę na temat użycia przecinków w zdaniach pojedynczych i złożonych
Rozdział 4. Piękno uchwycone
„Pomiędzy nocą a dniem, pomiędzy jawą a snem”. Jerzy Harasymowicz W marcu nad ranem
- przytacza epitety z wiersza
- wyszukuje porównania dotyczące zwierząt
- zna pojęcie obraz poetycki
- wymienia elementy krajobrazu z wiersza
- wskazuje przenośnie mające charakter ożywienia
- określa cechy obrazu poetyckiego
- nadaje tytuły kolejnym zwrotkom wiersza
- objaśnia znaczenie przenośni
- rozumie wpływ środków językowych na charakter obrazu poetyckiego
- wybiera epitety najpełniej oddające istotę opisywanych obiektów
- podpisuje ilustracje trafnie dobranymi metaforami
- objaśnia pojęcie obraz poetycki w odniesieniu do omawianego tekstu
- analizuje tekst na poziomie metaforycznym
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza
„Wkroczyć w językowy świat ze słownikiem za pan brat”. Słownik poprawnej polszczyzny
- samodzielnie korzysta z informacji zawartych w słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego oraz wyrazów bliskoznacznych
- zna funkcję słownika poprawnej polszczyzny
- korzysta ze słownika wyrazów obcych
- zna budowę słownika poprawnej polszczyzny
- wyszukuje hasła w słowniku poprawnej polszczyzny
- korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny
- wykorzystuje treści słownikowe do wykonania ćwiczeń
- korzysta z różnych typów słowników – odpowiednio do potrzeb
- sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny, korzystając swobodnie ze skrótów, odsyłaczy i innych informacji
„Oryginalne obrazy malarza oryginała”. Bożena Fabiani Moje gawędy o sztuce (fragmenty)
- zaznacza na osi czasu okres życia artysty
- nazywa swoje reakcje odbiorcze dotyczące dzieł malarskich
- rozpoznaje w tekście zgrubienia
- wyszukuje w tekście informacje pozwalające naszkicować postać
- przytacza z tekstu fakty dotyczące życia i twórczości malarza
- przedstawia swoją opinię na temat prezentowanych dzieł malarskich
- wie, jaka jest funkcja zgrubień
- funkcjonalnie przekształca tekst
- określa stanowisko autorki wobec dzieł malarza
- wyraża swoje zdanie na temat opinii o dziełach malarza zaprezentowanej w tekście
- omawia pojęcie zgrubienie, odwołując się do przykładów z tekstu
- dostrzega elementy karykaturalne w dziele malarskim
- wskazuje w tekście wyrazy oceniające
- używa ze zrozumieniem wyrazów subiektywny, obiektywny, pejoratywny
- przytacza z tekstu słowa wyrażające negatywne emocje
- wyraża opinię na temat dzieła sztuki, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
- objaśnia na podstawie informacji w przypisach funkcje karykatury i groteski
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat różnych form ekspresji słownej
„Do ćwiczenia języka dobra jest fonetyka”. Powtórzenie wiadomości o głoskach i literach
- dzieli wyrazy na głoski i litery
- wykorzystuje znajomość alfabetu w praktyce
- odróżnia spółgłoski od samogłosek
- rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze
- podaje przykłady wyrazów o różnej liczbie liter i głosek
- rozpoznaje spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne oraz twarde i miękkie
- prawidłowo oznacza większość głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych w wyrazach użytych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje wyrazy z podanymi grupami samogłosek i spółgłosek
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat liter i głosek w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
- wykorzystuje inne formy wyrazu lub wyrazy pokrewne dla uzasadnienia pisowni głosek dźwięcznych
- swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat głosek i liter w różnych sytuacjach problemowych
„Czarodzieje pędzla i pióra”. Rady dla opisujących obraz. Paul Cézanne Martwa natura z jabłkami i pomarańczami
- ogląda uważnie reprodukcje obrazów zamieszczone w podręczniku
- wie, co przedstawia martwa natura
- podaje podstawowe informacje na temat obrazu
- przy niewielkim wsparciu nauczyciela redaguje opis obrazu
- wskazuje i nazywa najbardziej widoczne elementy obrazów
- wyraża opinię na temat dzieła malarskiego
- redaguje opis obrazu, korzystając z rad w podręczniku
- wyszukuje elementy kompozycji nawiązujące do kształtu wybranych brył geometrycznych
- używa ze zrozumieniem sformułowań dotyczących techniki malarskiej
- redaguje opis obrazu, stosując różnorodne środki językowe
- porównuje elementy obrazu ukazane w technice malarskiej i fotograficznej
- formułuje wypowiedź w funkcji perswazyjnej, zachęcającą do zakupu dzieła
- redaguje rozbudowany, poprawny kompozycyjnie, językowo i stylistycznie opis obrazu
- redaguje bezbłędny językowo opis krajobrazu – oryginalny pod względem treści i stylu
- swobodnie i funkcjonalnie posługuje się w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych zróżnicowanym słownictwem o funkcji oceniającej
„Słowem malowane”. Maria Pawlikowska-
-Jasnorzewska Olejne jabłka- wskazuje w wierszu epitety oddziałujące na zmysł wzroku
- określa sytuację liryczną w wierszu
- redaguje zaproszenie na wernisaż
- wyszukuje w utworze wyrazy związane tematycznie z malarstwem
- określa emocje osoby mówiącej
- określa funkcję uosobień użytych w wierszu
- przyporządkowuje różne środki wyrazu do właściwych dziedzin sztuki
- odczytuje znaczenie przenośnych określeń
- porównuje dzieło poetyckie z malarskim, wskazuje podobieństwa i różnice
- analizuje tekst na poziomie metaforycznym
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza
- przedstawia w oryginalny sposób różnice między różnymi tekstami kultury
„Miauczy, świszczy i zgrzyta? Na wesoło o tym, co w domu słychać”. Oznaczanie głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych
- wyszukuje wyrazy ze spółgłoskami miękkimi, dźwięcznymi i bezdźwięcznymi w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zna zasady oznaczania spółgłosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, stara się je stosować
- korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady oznaczania spółgłosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych
- poprawnie oznacza większość głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie oznacza wszystkie głoski miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie oznaczania głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych
„Dźwięki, brzdęki, komfort maleńki”. Głoski ustne i nosowe
- zna pojęcia głoski ustne i głoski nosowe
- podaje przykłady głosek ustnych i nosowych
- odróżnia głoski ustne od nosowych
- poprawnie zapisuje większość wyrazów zawierających głoski ustne i nosowe
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat głosek ustnych i nosowych w swoich wypowiedziach
- swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat głosek ustnych i nosowych w różnych sytuacjach problemowych
„Sensacje i komplikacje”. Pisownia połączeń wyrazowych en, em, on, om
- wyszukuje wyrazy z połączeniami literowymi en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni połączeń literowych en, em, on, om
- korzysta ze słownika ortograficznego
- zna zasady dotyczące pisowni połączeń literowych en, em, on, om, stara się je stosować
- stosuje zasady pisowni połączeń literowych en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje połączenia literowe en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni połączeń literowych en, em, on, om
„Impresja na temat wdzięku”. Tadeusz Kubiak W stroju z mgły
- omawia wrażenia czytelnicze po lekturze wiersza
- wskazuje w wierszu nawiązanie do innego utworu poetyckiego
- ogląda uważnie reprodukcje obrazów Edwarda Degasa
- wie, jakie utwory zalicza się do liryki
- opisuje sytuację przedstawioną w wierszu
- wskazuje obraz, do którego mogą nawiązywać słowa wiersza i uzasadnia swój wybór
- wie, na czym polega przerzutnia
- opisuje nastrój utworu
- wskazuje środki poetyckie użyte w opisie tancerki
- opisuje obraz z punktu widzenia młodego odbiorcy
- wyszukuje przerzutnie w tekście
- omawia rymy w wierszu, objaśnia, na czym polega ich oryginalność
- objaśnia znaczenie metafory
- opisuje obraz z punktu widzenia przewodnika muzealnego
- przedstawia skojarzenia wywołane środkami poetyckimi
- określa wpływ przerzutni na rytm utworu
- analizuje tekst na poziomie metaforycznym
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza
- wypowiada się na temat tekstu, swobodnie odwołując się do kontekstów kulturowych
„Żyją jak pies z kotem czy gruchają jak gołąbki”. Pisownia zakończeniami
-ę, -em, -ą, -om
- wyszukuje wyrazy z zakończeniami -ę, -em, -ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- korzysta ze słownika ortograficznego
- stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z zakończeniami -ę, -em, -ą, -om
- zapisuje poprawnie większość wyrazów z zakończeniami -ę, -em,-‑ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z zakończeniami -ę, -em,
‑ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni zakończeń -ę,
‑em, -ą, -om
„Mazur z przytupem miał wzięcie, kilka słów o akcencie”. Akcent wyrazowy i zdaniowy
- dzieli wyraz na sylaby
- prawidłowo akcentuje wyrazy ze stałym akcentem
- wie, czym jest akcent wyrazowy
- określa funkcję akcentu zdaniowego
- prawidłowo akcentuje większość wyrazów
- stosuje w wypowiedzi właściwą intonację zdaniową
- prawidłowo akcentuje wyrazy
- funkcjonalnie używa akcentu zdaniowego do wyeksponowania znaczeń wypowiedzi
- świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat akcentu wyrazowego i zdaniowego w swoich wypowiedziach ustnych
„Lubię popatrzeć sobie na czas, co gdzieś już pobiegł…”. Joanna Pollakówna Stare fotografie
- wskazuje zdjęcie stanowiące najlepszą ilustrację tekstu
- wymyśla i zapisuje dialog, który mogły prowadzić bohaterki wiersza
- zna funkcję pytania retorycznego
- opisuje okoliczności wypowiedzi osoby mówiącej
- określa nastrój bohaterek wiersza
- ustala, czego dotyczą pytania postawione w utworze
- przytacza przenośnie obrazujące upływ czasu
- wyraża opinię na temat fotografii jako dzieła sztuki
- odpowiada na pytania z tekstu
- ocenia elementy istotne podczas fotografowania artystycznego
- przedstawia refleksje związane z wierszem
- dostrzega artystyczną kreację w fotografii
- dostrzega retoryczny charakter pytań z tekstu
- analizuje tekst na poziomie metaforycznym
- funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza
- wyraża opinię na temat fotografii jako dziedziny sztuki, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
„Jajko z bajkową niespodzianką”. Andrew Fusek Peters, Agenci na deskorolkach. Nie byle co! (fragment)
- ogląda zdjęcie Jajka Konwaliowego i czyta informacje na temat jego twórcy
- wyszukuje w tekście wszystkie rzeczowniki nazywające klejnot
- relacjonuje zdarzenia dotyczące kradzieży klejnotu
- zna cechy powieści sensacyjnej i kryminalnej
- opisuje Jajko Konwaliowe przedstawione na ilustracji
- rozumie, że słowa mogą wyrażać emocjonalny stosunek mówiącego do opisywanych rzeczy, czynności itp.
- rozpoznaje bohaterów tekstu na podstawie wyrażeń omownych
- objaśnia, w jaki sposób oszukano przestępcę
- wykorzystuje w opisie przedmiotu informacje z tekstu
- określa, które rzeczowniki z tekstu mają pozytywne, a które negatywne znaczenie
- wskazuje informacje pochodzące spoza zamieszczonego fragmentu tekstu
- wyraża opinię na temat skuteczności działania bohaterów
- uzasadnia, dlaczego jajko Fabergé uznaje się za dzieło sztuki
- rozpoznaje nacechowanie dodatnie i ujemne wyrazów, wskazuje znaczenia neutralne
- określa motywy działania wybranych bohaterów
- dostrzega i omawia elementy humorystyczne w tekście
- redaguje bezbłędny językowo opis przedmiotu – oryginalny pod względem treści i stylu
- twórczo i funkcjonalnie stosuje słownictwo nacechowane emocjonalnie
„Rozbite sejfy, skradzione dzieła”. Pisownia przedrostków
- wyszukuje wyrazy zawierające przedrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni przedrostków
- korzysta ze słownika ortograficznego
- zna zasady dotyczące pisowni przedrostków i stara się je stosować
- stosuje zasady pisowni przedrostków w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje przedrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni przedrostków
„Muzyka słowami zagrana”. Adam Mickiewicz Pan Tadeusz – Księga IV (fragmenty)
- czyta tekst i przypisy
- wymienia bohaterów
- wskazuje słowa pełniące funkcję refrenu
- zapoznaje się z pojęciami: instrumentacja głoskowa, wyliczenie
- relacjonuje treść fragmentu
- przedstawia Wojskiego
- wymienia wyrazy dźwiękonaśladowcze
- opisuje instrument Wojskiego
- wyszukuje w tekście potrzebne informacje
- charakteryzuje Wojskiego
- wskazuje instrumentację głoskową i wyliczenie
- wymienia środki językowe służące do opisu gry na rogu
- opisuje sytuację ukazaną we fragmencie
- ocenia umiejętności Wojskiego
- określa funkcje środków stylistycznych użytych we fragmencie epopei
- wzorcowo prezentuje tekst głosowo, uwzględniając przerzutnie
- interpretuje tekst, wykorzystując wnioski z analizy utworu
Rozdział 5. Czas relaksu
„Pod piracką banderą”. Robert Louis Stevenson, Wyspa skarbów (fragmenty)
- rozpoznaje prawdę i fałsz w wypowiedziach dotyczących treści tekstu
- opisuje Wyspę Skarbów
- redaguje krótki list w imieniu kapitana statku
- wie, co jest tematem powieści przygodowej
- określa typ narratora występującego we fragmencie powieści
- nadaje tytuły wydzielonym częściom tekstu
- wyjaśnia, jakie wrażenie wywarła Wyspa Skarbów na bohaterach tekstu
- wzbogaca treść listu o relację z wydarzeń rozgrywających się u brzegów wyspy
- identyfikuje utwór jako powieść przygodową
- sporządza na podstawie tekstu mapę Wyspy Skarbów
- wymyśla ofertę atrakcji turystycznych Wyspy Skarbów
- prezentuje bohatera w formie zapisów na karcie postaci gry komputerowej
- wie, czym charakteryzują się utwory zaliczane do epiki
- podaje różne znaczenia słowa skarb
- określa oczekiwania bohaterów związane z wizytą na wyspie
- opisuje emocje i uczucia jednego z bohaterów
- ocenia akcję utworu i uzasadnia swoje zdanie
- swobodnie i funkcjonalnie posługuje się związkami frazeologicznymi w opisie emocji bohatera utworu
- wykonuje oryginalny pod względem treści plakat odnoszący się do problemu piractwa internetowego
- opracowuje prezentację na temat motywu poszukiwania skarbów, cechującą się oryginalnością formy i bogactwem treści
„Wielkie bitwy, zwycięscy dowódcy”. Pisownia przyrostków
- wyszukuje wyrazy zawierające przyrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni przyrostków
- korzysta ze słownika ortograficznego
- zna zasady dotyczące pisowni przyrostków i stara się je stosować
- stosuje zasady pisowni przyrostków w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- poprawnie zapisuje przyrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach
- przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni przyrostków
„Ciemna i jasna strona Mocy”. George Lucas, Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (fragmenty)
- czyta fragment powieści, przypisy oraz informacje na temat serii filmów Gwiezdne wojny
- prezentuje główną bohaterkę i opowiada o okolicznościach jej pojmania
- wyjaśnia, kim byli rycerze Jedi
- wymienia elementy świata przedstawionego pozwalające zaliczyć utwór do gatunku s.f.
- zna cechy filmu kultowego
- rozpoznaje i nazywa cechy charakteru bohaterki tekstu
- dostrzega kontrastowe zestawienie postaci w utworze
- wie, co obejmuje scena filmowa
- odtwarza losy Republiki w formie tytułów rozdziałów kroniki
- opisuje bohatera reprezentującego siły zła
- redaguje notatki prasowe na temat katastrofy statku powietrznego
- obmyśla ujęcia do sceny bitwy kosmicznej
- objaśnia pojęcie film kultowy w odniesieniu do Gwiezdnych wojen
- opracowuje tekst informacyjny spełniający funkcję napisów wstępnych do filmu
- określa znaczenie i rolę Czarnego Lorda w przebiegu akcji
- wskazuje plan filmowy adekwatny do ukazania fragmentu bitwy
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę o sztuce filmowej w wypowiedziach na temat problematyki tekstu i jego bohaterów
„Wśród wyrazów gości nie tylko wartości”. Wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne
- rozpoznaje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne
- dopasowuje do podanych wyrazów oraz związków wyrazowych synonimy i antonimy
- używa wyrazów i określeń synonimicznych w różnych sytuacjach komunikacyjnych
- funkcjonalnie stosuje w swoich wypowiedziach synonimy i antonimy
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat podobieństw i różnic znaczeniowych wyrazów
„Na srebrnych ekranach”. Marcin Kalita, Aktorzy leczą ludzkie dusze (fragmenty)
- wykorzystuje notatkę ze strony internetowej do uzyskania informacji o serialu
- rozpoznaje komizm w wypowiedziach serialowych bohaterów
- czyta wywiad z aktorką telewizyjną
- wie, czym jest talk-show
- wie, jakie filmy zaliczane są do kina familijnego
- wie, na czym polega i z czego wynika komizm słowny w wypowiedziach postaci filmowych
- określa tematykę wywiadu
- prezentuje opinię bohaterki wywiadu na temat aktorstwa
- określa tematykę serialu
- objaśnia elementy komizmu słownego w wypowiedziach postaci
- dostrzega zróżnicowanie pytań występujących w wywiadzie
- wyraża własną opinię na temat aktorstwa
- objaśnia pojęcie kino familijne w odniesieniu do serialu Rodzina zastępcza
- odtwarza humorystyczne wypowiedzi dialogowe postaci w szerszym kontekście sytuacyjnym
- określa cel dziennikarza przeprowadzającego wywiad
- formułuje własne pytania do wywiadu z aktorką
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę na temat przekazów audiowizualnych w wypowiedziach na temat problematyki tekstu
„Zrobić minę na widok miny”. Wyrazy wieloznaczne
- rozpoznaje wyrazy wieloznaczne
- podaje różne znaczenia wyrazów wieloznacznych
- używa wyrazów wieloznacznych
- funkcjonalnie stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy wieloznaczne
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat wyrazów wieloznacznych
„W oparach absurdu i wyobraźni”. Konstanty Ildefons Gałczyński, Teatrzyk Zielona Gęś (fragmenty)
- przedstawia swoje reakcje odbiorcze związane z lekturą sztuki
- podaje imiona postaci
- podaje skojarzenia i związki wyrazowe ze słowem osioł
- wie, czym jest kabaret
- wskazuje główne wydarzenie w prezentowanej scenie
- wskazuje elementy świadczące o funkcji scenicznej tekstu
- rozpoznaje cechy przypisane postaci osła w utworze K.I. Gałczyńskiego
- zna podstawowe informacje na temat Teatrzyku „Zielona Gęś”
- analizuje fragment wypowiedzi bohatera pod kątem poprawności językowej
- przedstawia reakcje bohaterów sztuki
- wyciąga wnioski na temat ukształtowania postaci osła w utworze K.I. Gałczyńskiego
- wskazuje elementy humorystyczne w sztuce
- analizuje znaczenie imion bohaterów sztuki
- objaśnia absurdalność wybranej sceny
- wskazuje element satyryczny w sztuce
- wyjaśnia wpływ środków językowych na przesłanie utworu
- opracowuje scenariusz inscenizacji sztuki Teatrzyku „Zielona Gęś” – oryginalny pod względem treści i stylu
- objaśnia na podstawie informacji w Słowniczku funkcje satyry w utworze K.I. Gałczyńskiego
„W słowach emocji szuka – trudna to sztuka”. Wyrazy nacechowane emocjonalnie
- rozpoznaje wyrazy wartościujące pozytywnie i negatywnie
- zna pojęcia zgrubienie i zdrobnienie
- rozpoznaje zdrobnienia i zgrubienia w tekście
- tworzy zdrobnienia i zgrubienia
- zna funkcję zdrobnień, zgrubień oraz innych słów wartościujących emocjonalnie
- podaje wyrazy bliskoznaczne nacechowane emocjonalnie
- używa zdrobnień, zgrubień oraz wyrazów nacechowanych emocjonalnie odpowiednio do przyjętego celu wypowiedzi
- twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat różnych form ekspresji słowne
„Kim będziesz i co zrobisz, kiedy kości się potoczą?”. Rady dla dyskutujących. Kazimierz Szymeczko, Czworo i kości (fragmenty)
- wskazuje bohaterów realistycznych
- rozpoznaje świat realistyczny i fantastyczny w powieści
- opowiada o wydarzeniach
- czyta rady dla dyskutujących
- bierze udział w dyskusji
- określa charakter i rolę wszystkich postaci w powieści
- objaśnia sposób zmiany charakteru świata przedstawionego
- rozpoznaje gatunek literacki, do którego nawiązuje fabuła przedstawionej gry
- rozpoznaje zwroty charakterystyczne dla różnych elementów dyskusji
- formułuje poprawnie zbudowane argumenty w dyskusji
- charakteryzuje bohaterkę w formie karty postaci w grze
- wykorzystuje informacje o RPG w analizie świata przedstawionego utworu
- wskazuje elementy fabuły nawiązujące do literatury fantasy
- wyraża opinię na temat RPG
- formułuje właściwe kontrargumenty
- sporządza notatkę encyklopedyczną na temat jednej z postaci
- odróżnia wydarzenia zaplanowane w grze od spontanicznych
- określa rolę bohaterów w rozwoju akcji
- posługuje się ze zrozumieniem słowem dezaprobata
- przestrzega wszystkich zasad kultury dyskusji
- przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi
- wyraża opinię na temat wartości gier komputerowych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska