Język polski

• • • O przedmiocie
    • PRZEDMIOTOWE OCENIANIE
    • Wymagania edukacyjne - klasa IV
    • Wymagania edukacyjne- klasa V
    • Wymagania edukacyjne- klasa VI
    • Wymagania edukacyjne- klasa VII
    • Wymagania edukacyjne- klasa VIII

• • • • Wymagania edukacyjne- klasa VI

      •  

         

         

        Szczegółowy przedmiotowy system oceniania do podręcznika Słowa z uśmiechem kl. 6

        KRYTERIA SZCZEGÓŁOWE

        Lektura i inne teksty kultury, nauka o języku	Wymagania
        	konieczne (ocena: dopuszczający)		podstawowe (ocena: dostateczny)	rozszerzone (ocena: dobry)	dopełniające (ocena: bardzo dobry)	ponadprogramowe (ocena: celujący)
        	UCZEŃ
        Rozdział 1. Światy wyobraźni
        „Słowa na cenzurowanym”. Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Pałac Snów (fragmenty)	rozpoznaje bohaterów powieści formułuje pytania na wskazany temat konfrontuje sytuacje z tekstu z własnymi doświadczeniami zna pojęcie fikcja literacka wypowiada się na temat poprawności języka w życiu codziennym		prezentuje bohaterów buduje zróżnicowane pytania opisuje reakcje bohaterów dostrzega fikcyjny charakter świata przedstawionego w utworze uczestniczy w dyskusji na temat wyrazów obcych i zapożyczonych	uzasadnia swoją opinię na temat bohatera właściwie dobranymi argumentami wykorzystuje informacje z tekstu do tworzenia pytań objaśnia założenia projektu przedstawionego w tekście wyjaśnia, na czym polega fikcja realistyczna dobiera trafne argumenty w dyskusji	ocenia predyspozycje bohatera do pełnienia funkcji społecznej tworzy uporządkowany zestaw pytań ocenia założenia projektu przedstawionego w utworze odwołuje się w dyskusji do przykładów użycia języka w mediach	wyraża opinię na temat obecności w języku wyrazów obcych i zapożyczonych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska komentuje sytuacje przedstawione w utworze, odwołując się do ogólnie przyjętych norm życia społecznego
        „Okręgi, kule i trójkąty... Ortograficzna strefa tajemnic”. Pisownia wyrazów z ó i u	wyszukuje wyrazy z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady pisowni ó i u, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z ó i u	zapisuje poprawnie większość wyrazów z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z ó i u w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ó i u
        „Dziwne postacie z czasownikiem poznacie”. Powtórzenie wiadomości o czasowniku	rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy rozpoznaje w tekście formy liczb, czasów, osób, rodzajów gramatycznych czasownika rozpoznaje nieosobowe formy czasownika rozpoznaje niektóre czasowniki dokonane i niedokonane wskazuje w tekście czasowniki w stronie czynnej i w stronie biernej		tworzy formy liczby pojedynczej i mnogiej czasownika tworzy formy różnych czasów czasownika odmienia czasowniki przez osoby i rodzaje wskazuje w tekście bezokoliczniki oraz formy nieosobowe zakończone na -no, -to poprawnie stosuje formy czasowników dokonanych i niedokonanych w różnych czasach zna pojęcia czasowniki przechodnie i czasowniki nieprzechodnie	przekształca formy osobowe czasowników na bezokoliczniki i odwrotnie odpowiednio do przyjętego celu przekształca formy osobowe czasowników na formy nieosobowe zakończone na -no, -to i odwrotnie odpowiednio do przyjętego celu poprawnie i celowo używa czasowników dokonanych i niedokonanych odróżnia czasowniki przechodnie od nieprzechodnich poprawnie i celowo stosuje formy strony czynnej i biernej czasownika	stosuje poprawnie i celowo różne formy gramatyczne czasowników funkcjonalnie stosuje czasowniki dokonane i niedokonane w swoich wypowiedziach używa form strony biernej i czynnej czasownika dla uzyskania jednoznaczności treści wypowiedzi	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany czasowników oraz zasad ich pisowni
        „Co za czasy! Co za obyczaje!”. Dialog – rady dla piszących. Maria Krüger, Godzina pąsowej róży (fragmenty)	prezentuje krótko bohaterkę tekstu wyszukuje w tekście informacje na temat dawnej szkoły wskazuje w tekście kwestie bohaterów i słowa narratora podaje przykłady uzupełnień dialogowych z tekstu zna funkcje znaków interpunkcyjnych w zapisie rozmowy przy niewielkim wsparciu nauczyciela zapisuje dialog		opisuje miejsce na podstawie ilustracji i fotografii omawia różnice między szkołą dawną i współczesną zna funkcje dialogu w tekście literackim rozpoznaje uczucia na podstawie niewerbalnych środków komunikowania się zapisuje dialog, korzystając z rad zmieszczonych w podręczniku	omawia różne elementy świata przedstawionego wyraża opinię o szkole w różnych epokach wyszukuje w wypowiedziach dialogowych elementy charakterystyki pośredniej używa właściwych środków językowych do nazwania różnych uczuć zapisuje poprawnie dialog, używając właściwych znaków interpunkcyjnych i odpowiednich uzupełnień dialogowych	w opisie bohatera uwzględnia wnioski wyciągnięte z przedstawionych zdarzeń przytacza argumenty na poparcie swojej opinii o szkole analizuje informacje zawarte w wypowiedziach dialogowych rozpoznaje różne informacje zawarte w uzupełnieniach dialogowych zapisuje dialog, używając różnorodnych uzupełnień dialogowych	redaguje bezbłędny językowo dialog – oryginalny pod względem treści i stylu
        „Od myślenia głowa nie boli”. Trudne formy czasowników	zna zasady odmiany czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym i stara się je stosować zna zasady pisowni nie z czasownikami i stara się je stosować dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni zakończeń bezokoliczników dostrzega trudności w odmianie wybranych czasowników użytych w ćwiczeniach		stosuje zasady odmiany czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym stosuje zasady pisowni nie z czasownikami zna zasady pisowni -źć, -ść, -ąć w zakończeniach bezokolicznika i stara się je stosować poprawnie odmienia większość czasowników użytych w ćwiczeniach	poprawnie używa większości czasowników oznaczających ruch, typu iść, w czasie przeszłym stosuje zasady pisowni -źć, -ść, -ąć w zapisie zakończeń bezokolicznika poprawnie odmienia czasowniki użyte w ćwiczeniach	poprawnie używa czasowniki oznaczające ruch, typu iść, w czasie przeszłym poprawnie zapisuje zakończenia bezokolicznika korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny w celu ustalenia poprawności językowej trudnych form czasowników	poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form czasowników w czasie przeszłym sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny
        „Pieśń ujdzie cało”. Opowiadanie z dialogiem – rady dla piszących. Dorota Terakowska, Córka Czarownic (fragmenty)	odpowiada na pytania dotyczące elementów świata przedstawionego przygotowuje plan kilku obrazów filmowych dokumentujących jedną z przygód zna pojęcie literatura fantasy zapisuje prosty dialog przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze opowiadanie z dialogiem		podaje najistotniejsze informacje na temat bohaterów, uwzględnia je w treści ogłoszenia posługuje się ze zrozumieniem terminami plener, kadr wskazuje elementy fantastyczne w omawianym tekście redaguje krótkie opowiadanie z dialogiem, korzystając z rad zamieszczonych w podręczniku	objaśnia, na czym polega zło wyrządzane przez najeźdźców formułuje precyzyjne wskazówki na temat elementów scenografii interpretuje słowa pieśni redaguje opowiadanie z dialogiem i elementami opisu	określa relacje łączące bohaterki i uzasadnia swoje zdanie wykorzystuje wiedzę na temat tworzywa filmowego w analizie tekstu powieści objaśnia znaczenie pieśni w kontekście powieściowych zdarzeń redaguje rozbudowane, poprawne językowo, stylistycznie i kompozycyjnie opowiadanie z dialogiem i elementami opisu	wypowiada się na temat problematyki tekstu, odwołując się do cech gatunkowych literatury fantasy redaguje bezbłędne językowo i kompozycyjnie opowiadanie z dialogiem – oryginalne pod względem treści i stylu
        „Gdyby babcia miała wąsy… Nie jest tak źle. Zastanów się”. Tryby czasowników	rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego zna zasady akcentowania wyrazów w formie trybu przypuszczającego		tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego stara się stosować zasady akcentowania wyrazów w formie trybu przypuszczającego	przekształca zdania, wykorzystując różne formy trybu czasownika poprawnie akcentuje większość czasowników w formie trybu przypuszczającego	funkcjonalnie stosuje różne formy trybu czasownika w swoich wypowiedziach poprawnie akcentuje czasowniki w formie trybu przypuszczającego	wykorzystuje twórczo i funkcjonalnie zdobytą wiedzę na temat trybów czasownika
        „To się wie…”. Konstrukcje z zaimkiem zwrotnym się	rozpoznaje w zdaniach zaimek zwrotny się zna konstrukcje językowe z zaimkiem zwrotnym się		stosuje formy zaimka zwrotnego się w sytuacjach typowych	opisuje różnice między czasownikami z zaimkiem się i bez niego poprawnie stosuje zaimek zwrotny się	omawia funkcje zaimka zwrotnego się w różnych konstrukcjach składniowych	używa funkcjonalnie czasowników z zaimkiem zwrotnym się w sytuacjach nietypowych
        „Gdyby nie było marzeń…”. Pisownia cząstek ‑bym, ‑byś, -by, ‑byśmy, ‑byście	wyszukuje wyrazy z cząstkami -bym, -byś, ‑by, -byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach dostrzega trudności ortograficzne w zakresie łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym, ‑byś, -by, -byśmy, -byście korzysta ze słownika ortograficznego		zna zasady dotyczące łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym, ‑byś, -by, -byśmy, -byście i stara się je stosować	stosuje zasady łącznej i rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, ‑byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie zapisuje cząstki -bym, -byś -by, ‑byśmy, -byście w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni cząstek -bym, ‑byś, -by, -byśmy, -byście
        „Komu tygrys, komu?… bo idę do domu”. Jean-‑Pierre Davidts, Mały Książę odnaleziony (fragmenty)	zna pojęcie reklama wie, czym jest slogan reklamowy i rozumie jego funkcję odczytuje intencje wypowiedzi reklamowej czyta rady dla piszących tekst o charakterze perswazyjnym		odróżnia informacje od wypowiedzi oceniających odczytuje znaczenie wybranych haseł reklamowych rozpoznaje niektóre środki językowe występujące w wypowiedziach reklamowych tworzy prosty tekst o charakterze reklamowym, korzystając z rad zamieszczonych w podręczniku	używa ze zrozumieniem i we właściwym kontekście słowa reklama rozpoznaje przysłowia i związki frazeologiczne w hasłach reklamowych zna środki językowe występujące w wypowiedziach reklamowych tworzy poprawny językowo i stylistycznie tekst o charakterze reklamowym	operuje słownictwem związanym z reklamą rozpoznaje aluzje literackie w hasłach reklamowych określa funkcję różnych środków językowych w wypowiedziach o charakterze perswazyjnym używa w tekście o charakterze reklamowym bogatego języka i ciekawych rozwiązań graficznych	redaguje bezbłędny językowo tekst o charakterze reklamowym – oryginalny pod względem treści i stylu tworzy slogany reklamowe, wykorzystując swobodnie konteksty kulturowe
        „W galaktycznych przestworzach”. Janusz Christa, Kajtek i Koko w kosmosie (fragmenty)	określa na schemacie czas życia i twórczości autora oraz czas zdarzeń przedstawionych w komiksie opowiada o zdarzeniach zna pojęcie literatura fantastyczno-naukowa		opisuje tytułowych bohaterów komiksu wskazuje motywy wykorzystane w komiksie objaśnia pojęcie literatura fantastyczno-naukowa	opisuje miejsca akcji poszczególnych fragmentów komiksu określa problematykę utworów komiksowych wyszukuje w tekście neologizmy wskazuje rekwizyty charakterystyczne dla s.f.	zwraca uwagę w prezentacji bohaterów na ich realistyczny lub fantastyczny charakter określa funkcję neologizmów wymyśla dalszy ciąg zdarzeń, utrzymując je w konwencji s.f.	tworzy scenariusz filmowy w konwencji s.f. – oryginalny pod względem treści i stylu twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat neologizmów i ich funkcji w literaturze s.f. w swoich wypowiedziach na temat świata przedstawionego komiksu
        „Rzeczowniki w krainach zwykłych i fantastyki”. Powtórzenie wiadomości o rzeczownikach	rozpoznaje rzeczownik wśród innych części mowy rozpoznaje formy liczb, przypadków i rodzajów rzeczownika zna zasady pisowni rzeczowników własnych i pospolitych i stara się je stosować wyodrębnia temat i końcówki rzeczownika		odróżnia rzeczowniki własne od pospolitych stosuje zasady pisowni rzeczowników własnych i pospolitych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna pojęcia rzeczowniki żywotne i nieżywotne oraz rzeczowniki osobowe i nieosobowe tworzy poprawne formy przypadków rzeczownika w związkach wyrazowych wie, od czego zależy końcówka odmienianego rzeczownika	zapisuje poprawnie większość rzeczowników własnych i pospolitych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach rozpoznaje rzeczowniki żywotne i nieżywotne rozpoznaje rzeczowniki osobowe i nieosobowe określa przypadki rzeczownika wymagane przez podane czasowniki lub przyimki wykorzystuje wiedzę o tym, że te same końcówki mogą wystąpić w różnych przypadkach rzeczownika	zapisuje poprawnie rzeczowniki własne i pospolite stosuje wiedzę o rzeczownikach osobowych i nieosobowych w odmianie rzeczownika wykorzystuje wiedzę o odmianie rzeczowników w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych wykorzystuje wiedzę na temat końcówek rzeczownika do poprawnego zapisu wyrazów	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany rzeczowników oraz zasad ich pisowni
        „Gry z konwencją”. Stanisław Lem, Bajka o maszynie cyfrowej, co ze smokiem walczyła	wyszukuje w tekście informacje dotyczące miejsca akcji porządkuje zdarzenia w kolejności chronologicznej wyszukuje w tekście neologizmy wymienia wybrane cechy klasycznej baśni		ustala czas akcji wyszukuje informacje w tekście wskazuje elementy komizmu w utworze wymienia większość cech klasycznej baśni	objaśnia, kim są bohaterowie tekstu, relacjonuje pojedynek maszyny i człowieka wyjaśnia inwencję autora w tworzeniu neologizmów wskazuje podobieństwa oraz różnice między baśnią a utworem Stanisława Lema	tworzy notatkę encyklopedyczną używa ze zrozumieniem słowa absurd formułuje przesłanie utworu	objaśnia intertekstualny charakter opowiadania redaguje bezbłędne językowo opowiadanie s.f. inspirowane tekstem baśni – oryginalne pod względem treści i stylu
        „W zabawowej poradni językowej”. Nietypowe rzeczowniki	identyfikuje jako rzeczowniki wyrazy oznaczające rzeczy, które mają cechę określoną za pomocą liczb, np. setka, ósemka dostrzega trudności w tworzeniu form rzeczowników odmieniających się według odmiennych reguł		rozpoznaje rzeczowniki oznaczające cechy i nazywające czynności zna rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie pojedynczej lub tylko w liczbie mnogiej	odmienia na dwa sposoby rzeczowniki typu oko, ucho – w zależności od znaczenia tworzy poprawne formy większości rzeczowników o trudnej odmianie, użytych w ćwiczeniach	wykorzystuje wiedzę o zmianach w temacie w odmianie niektórych rzeczowników tworzy poprawne formy rzeczowników o trudnej odmianie, użytych w ćwiczeniach	funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę na temat osobliwości w odmianie nietypowych rzeczowników sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny
        „Żegluj, żeglarzu!”. Pisownia wyrazów z rz i ż	wyszukuje wyrazy z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady pisowni rz i ż, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z rz i ż	zapisuje poprawnie większość wyrazów z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z rz i ż w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni rz i ż
        „Puk, puk, to ja... twoja wyobraźnia...”. Zbigniew Herbert Pudełko zwane wyobraźnią	wypowiada się na temat tekstu, omawia wrażenia czytelnicze zna pojęcie adresat wiersza określa nastrój wiersza		wymienia czynności kreujące kolejne elementy obrazy poetyckiego określa osobę mówiącą oraz adresata wiersza wykorzystuje pozawerbalne środki wyrazu do oddania nastroju w wierszu	używa funkcjonalnie epitetów w opisie obrazu poetyckiego opisuje osobę mówiącą i adresata wiersza objaśnia przenośne znaczenia w wierszu	przywołuje konteksty literackie w analizie i interpretacji utworu określa rolę wyobraźni w odbiorze tekstu poetyckiego wyjaśnia znaczenie obrazów poetyckich	tworzy tekst poetycki inspirowany wierszem Zbigniewa Herberta – oryginalny pod względem treści i formy
        „Opisuję i oceniam. Dobre na lepsze zamieniam”. Stopniowanie przymiotników	rozpoznaje przymiotnik wśród innych części mowy określa liczbę i rodzaj przymiotników zna stopnie przymiotnika stopniuje przymiotniki		wie, że przymiotnik dopasowuje swoją formę do określanego rzeczownika określa przypadki przymiotników wskazuje przymiotniki, niepodlegające stopniowaniu	łączy przymiotniki i rzeczowniki w poprawne związki wyrazowe stosuje przymiotniki we właściwych kontekstach objaśnia funkcję stopni przymiotnika	funkcjonalnie używa związków przymiotnika z rzeczownikiem prawidłowo stopniuje trudne formy przymiotników	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia, odmiany i stopniowania przymiotników oraz zasad ich pisowni
        „Chaos i harmonia”. Pisownia wyrazów z ch i h	wyszukuje wyrazy z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady pisowni h i ch, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z h i ch	zapisuje poprawnie większość wyrazów z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z h i ch w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni h i ch
        Rozdział 2. Wartości poszukiwane
        „Odkrywanie prawdy o talentach”. Ewangelia wg św. Mateusza Przypowieść o talentach	czyta uważnie przypowieść określa cechy i postawy bohaterów przypowieści wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym		odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście ocenia zachowanie pana wobec sług rozumie znaczenia słów i pojęć: drugie dno, prawdy moralne	określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści analizuje problem winy i kary przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści określa cechy fabuły przypowieści	objaśnia znaczenia słowa talent objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym	omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
        „Ortografia na szklanym ekranie”. Pisownia wyrazów wielką i małą literą	wyszukuje wyrazy pisane wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady pisowni wyrazów wielką i małą literą, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów wielką i małą literą	zapisuje poprawnie większość wyrazów wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy wielką i małą literą w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni wielką i małą literą
        „Humorystyczne i bardzo sceptyczne”. Stopniowanie przysłówków	rozpoznaje przysłówek wśród innych części mowy rozpoznaje związki przysłówka z czasownikiem zna stopnie przysłówka stopniuje przysłówki		wie, od jakich części mowy tworzone są przysłówki zestawia przysłówki o przeciwstawnym znaczeniu wskazuje przysłówki niepodlegające stopniowaniu	rozpoznaje związki przysłówka z przymiotnikiem lub przysłówkiem objaśnia funkcję stopni przysłówka	rozpoznaje wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłówków funkcjonalnie używa różnych stopni przysłówka w swoich wypowiedziach	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i stopniowania przysłówków oraz zasad ich pisowni
        „Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha”. Ewangelia według św. Mateusza Przypowieść o siewcy	czyta uważnie przypowieść określa cechy i postawy bohaterów przypowieści wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym		odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście rozumie znaczenie pojęcia przesłanie utworu	określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści określa cechy fabuły przypowieści odczytuje podstawowe treści ukryte przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści	objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym	omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych
        „Mieć olej… w głowie”. Ewangelia według św. Mateusza Przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych	czyta uważnie przypowieść określa cechy i postawy bohaterów przypowieści wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym		odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście zna cechy przypowieści jako gatunku literackiego	określa nadawcę oraz odbiorcę przypowieści określa cechy fabuły przypowieści odczytuje podstawowe treści ukryte przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści wskazuje w tekście cechy gatunkowe	objaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter utworu	omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
        „Opowieść z podwójnym dnem”. Ewangelia według św. Łukasza Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie	czyta uważnie przypowieść określa cechy i postawy bohaterów przypowieści wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym		odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście ocenia zachowanie bohaterów	określa nadawcę, odbiorcę oraz cechy fabuły przypowieści ocenia postawy bohaterów przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści	objaśnia przenośne znaczenia elementów świata przedstawionego omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym objaśnia współczesne znaczenie słowa samarytanin	omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania
        „Błądzić jest rzeczą ludzką”. Ewangelia według św. Łukasza Przypowieść o synu marnotrawnym	czyta uważnie przypowieść określa cechy i postawy bohaterów przypowieści wie, że przypowieści nie należy odczytywać tylko na poziomie dosłownym		odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście ocenia zachowanie syna marnotrawnego, starszego brata i ojca zapoznaje się z pojęciem symbol	opisuje i ocenia postawy bohaterów przypowieści przytacza i objaśnia przesłanie przypowieści określa cechy fabuły przypowieści rozumie znaczenie pojęcia symbol	objaśnia symboliczne znaczenia elementów świata przedstawionego omawia przesłanie przypowieści w kontekście współczesnym bierze udział w dyskusji na temat wybaczania	omawia problematykę tekstu, odwołując się swobodnie do kontekstów historycznych i kulturowych w sposób dojrzały i przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając motywy ich działania prowadzi dyskusję
        „W muzealnej sali liczbom miejsce dali”. Typy liczebników	rozpoznaje liczebniki wśród innych części mowy odróżnia liczebniki główne od porządkowych		wykorzystuje wiedzę o zależności form liczebnika od form określanego rzeczownika rozpoznaje liczebniki zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone	wykorzystuje wiedzę na temat zależności form czasownika w roli orzeczenia od niektórych liczebników określających podmiot stosuje prawidłowe formy liczebników	używa poprawnych form liczebników w związkach wyrazowych funkcjonalnie stosuje różne typy liczebników w swoich wypowiedziach	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i funkcji różnych typów liczebników
        „Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie”. Ignacy Krasicki Przyjaciele	zapisuje tytuły ilustracji w formie równoważników zdań dostrzega uosobienia w tekście umiejętnie korzysta ze słownika języka polskiego w celu objaśnienia wskazanego hasła zna pojęcie morał		przytacza właściwe fragmenty tekstu wie, jaką funkcję pełni uosobienie w bajkach ocenia postępowanie bohaterów formułuje pouczenie wynikające z utworu	przekształca wypowiedzi bohaterów na współczesną wersję językową poprawnie dopasowuje epitety i określenia dotyczące poszczególnych bohaterów zna pojęcie ironia uogólnia przesłanie tekstu za pomocą przysłowia	proponuje interpretację głosową kwestii wypowiadanych przez bohaterów tekstu wskazuje fragment tekstu o charakterze podsumowania dostrzega ironiczny charakter epitetu serdeczny formułuje poprawną i bogatą językowo wypowiedź zawierającą opinię na temat przyjaźni	tworzy scenariusz krótkiego filmu inspirowanego bajką Ignacego Krasickiego – oryginalny pod względem treści i stylu
        „Drogę Królewską przemierzamy i przeszkody omijamy”. Trudne formy liczebników	odróżnia liczebniki proste od złożonych dostrzega trudności w zakresie odmiany niektórych liczebników		wykorzystuje wiedzę o budowie liczebników złożonych do poprawnego ich zapisu	wykorzystuje wiedzę o odmianie liczebników prostych i złożonych w wypowiedziach ustnych oraz pisemnych	poprawnie odmienia liczebniki wielowyrazowe	poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form liczebników
        „I śmiech niekiedy może być nauką”. Ignacy Krasicki Lew pokorny, Szczur i kot, Wół i mrówki, Żółw i mysz, Malarze, Mądry i głupi	dostrzega komizm w bajkach wie, że w bajkach zwierzęta uosabiają cechy ludzkie zna pojęcie kontrast rozpoznaje bajkę wśród innych tekstów literackich omawia morał wybranej bajki		zna pojęcie komizm określa cechy charakteru bohaterów zwierzęcych w bajkach wskazuje w bajkach elementy zestawione na zasadzie kontrastu wskazuje różnice pomiędzy bajką i baśnią	objaśnia, na czym polega komizm w wybranych bajkach objaśnia pojęcie alegoria używa skontrastowanych epitetów w wypowiedzi na temat bajek wskazuje cechy bajki na przykładzie wybranych utworów Ignacego Krasickiego	rozpoznaje różne rodzaje komizmu wskazuje przykłady alegorii w tekstach bajek objaśnia funkcję kontrastu w bajkach wyjaśnia, na czym polega dydaktyczny charakter bajek	wyraża opinię na temat wartości przedstawionych w bajkach Ignacego Krasickiego, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
        „Ktoś, kto innych zastępuje, na szacunek zasługuje”. Zaimki i ich znaczenie	zna pojęcie zaimek rozpoznaje niektóre zaimki wśród innych części mowy		wie, że funkcją zaimków jest zastępowanie innych części mowy stosuje poprawne formy zaimków odmiennych	rozpoznaje zaimki ze względu na część mowy, którą zastępują	funkcjonalnie stosuje różne typy zaimków w swoich wypowiedziach	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany różnych grup zaimków oraz zasad ich pisowni
        „Tu i ówdzie, siaki, owaki… Enigmatycznie, ale praktycznie”. Trudne formy zaimków	wie, że zaimki osobowe mogą mieć formy krótsze i dłuższe		wykorzystuje wiedzę o sytuacjach, w których należy używać krótszych i dłuższych form zaimków	rozpoznaje zaimki ze względu na funkcję, jaką pełnią	wykorzystuje wiedzę o funkcjach zaimków w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych	poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form zaimków różnych typów
        „Nosiła czapla razy kilka…”. Ignacy Krasicki Czapla ryby i rak, Kruk i lis	odróżnia w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych podejmuje próby przekształcenia zdań złożonych na pojedyncze oraz zastępowania słów i wyrażeń szczegółowych ogólnymi przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze notatkę		sporządza plan najważniejszych zdarzeń przekształca zdania złożone na pojedyncze oraz zastępuje słowa i wyrażenia szczegółowe ogólnymi redaguje notatkę, korzystając z rad w podręczniku	wyciąga wnioski na temat przyczyn i skutków zdarzeń w bajce uogólnia przesłanie bajki za pomocą trafnie dobranego przysłowia redaguje poprawną językowo i stylistycznie notatkę	używa ze zrozumieniem słów manipulacja i hipokryzja w wypowiedzi na temat działań głównej bohaterki wie, jaka jest funkcja stylistyczna przekształceń składniowych i leksykalnych redaguje zwięzłą, poprawną językowo i stylistycznie notatkę	redaguje bezbłędną językowo oraz formalnie notatkę – oryginalną pod względem treści i stylu
        „Gdy złodzieje rozrabiają, detektywi pracę mają”. Przyimki	rozpoznaje przyimek wśród innych części mowy rozpoznaje przyimki proste i złożone wie, jak zbudowane jest wyrażenie przyimkowe		tworzy przyimki złożone wie, że przyimki wymagają użycia odpowiedniego przypadka rzeczownika rozpoznaje przyimki funkcjonujące tylko w wyrażeniach przyimkowych	używa poprawnych wyrażeń przyimkowych w celu okreś­lenia relacji przestrzennych, czasowych oraz innych zależności odróżnia wyrażenia funkcjonujące jak przyimek od wyrażeń w funkcji przysłówka	poprawnie zapisuje przyimki złożone poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe funkcjonalnie stosuje wyrażenia przyimkowe w swoich wypowiedziach	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia przyimków, wyrażeń przyimkowych oraz ich funkcji
        „Dla zdrowia i urody”. Pisownia przyimków i wyrażeń przyimkowych	wyszukuje wyrażenia przyimkowe i przyimki złożone w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach dostrzega trudności ortograficzne w zakresie łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych korzysta ze słownika ortograficznego		zna zasady dotyczące łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych i stara się je stosować	stosuje zasady łącznej i rozdzielnej pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni łącznej i rozdzielnej przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych
        „Pomiędzy bajkami i bajkopisarzami”. Spójniki	zna pojęcie spójnik rozpoznaje niektóre spójniki wśród innych części mowy		wskazuje spójniki, przed którymi zasadniczo nie stawia się przecinków	objaśnia funkcję spójników w zdaniach pojedynczych i złożonych	funkcjonalnie używa spójników w swoich wypowiedziach	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz umiejętności językowe dotyczące znaczenia spójników oraz ich funkcji w zdaniach pojedynczych i złożonych
        „Czasami cuda się zdarzają…”. Adam Mickiewicz Powrót taty	wskazuje analogie między fragmentami tekstu a ich ilustracją objaśnia czas zdarzeń przywołanych przez jednego z bohaterów przedstawia bohaterów wyodrębnia wypowiedzi bohaterów rozpoznaje typy zdań wypowiadanych przez bohaterów ballady		odtwarza główne wydarzenia utworu dostrzega różnicę między czasem akcji, a czasem przywołanych, wcześniejszych zdarzeń opisuje zachowanie skontrastowanych postaci zna pojęcie monolog	porządkuje wydarzenia według podanego schematu zna pojęcie retrospekcja objaśnia przemianę bohatera nazywa uczucia i emocje eksponowane w wypowiedziach postaci	charakteryzuje sposób prowadzenia narracji określa funkcję retrospekcji w omawianym utworze omawia wartości wyeksponowane w tekście przestrzega zasad interpunkcji w zapisie cytowanych wypowiedzi	opracowuje scenariusz inscenizacji ballady Adama Mickiewicza – oryginalny pod względem treści i stylu
        „Emocji bez liku? Słów poszukaj w słowniku”. Wykrzyknik	zna pojęcie wykrzyknik jako część mowy rozpoznaje wykrzykniki w tekście		uzupełnia wypowiedzi odpowiednimi wykrzyknikami wie, że wykrzyknik nie wchodzi w związki wyrazowe w zdaniu	używa wykrzykników w wypowiedziach rozpoznaje funkcje wykrzykników	określa funkcje wykrzykników poprawnie zapisuje wykrzykniki	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o wykrzyknikach i ich funkcji do budowania wypowiedzi o charakterze artystycznym
        „Z pewnością lub z niedowierzaniem. Czy to się stanie?” Partykuła	zna pojęcie partykuła rozpoznaje partykuły w tekście		uzupełnia wypowiedzi partykułami w określonym celu	używa partykuł w wypowiedziach rozpoznaje funkcje partykuł	określa funkcje partykuł poprawnie zapisuje partykuły	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o partykułach i ich funkcji do modyfikowania znaczenia wypowiedzi
        „Raj utracony”. Juliusz Słowacki W pamiętniku Zofii Bobrówny	czyta uważnie tekst, notatkę biograficzną oraz przypisy określa uczucia osoby mówiącej porównuje poetycki obraz ojczyzny z dziełami malarskimi recytuje tekst wiersza		wskazuje autora, osobę mówiącą oraz adresatkę wiersza określa uczucia osoby mówiącej za pomocą wyrazów bliskoznacznych wskazuje zdrobnienia i określa ich funkcję recytuje tekst wiersza, podkreślając głosem ważne słowa	analizuje wiersz, uwzględniając kontekst biograficzny  rozpoznaje środki stylistyczne tworzące obrazy poetyckie objaśnia, czym dla poety była ojczyzna artykułuje prawidłowo głoski podczas recytacji recytuje tekst, podkreślając odpowiednią modulacją nastrój wiersza	interpretuje prośbę skierowaną do adresatki wiersza na poziomie przenośnym używa ze zrozumieniem słów nostalgia, idealizacja w odniesieniu do wypowiedzi lirycznej określa funkcję przypisywaną przyrodzie w wierszu głosowo interpretuje tekst, stosując odpowiednie tempo i intonację w zależności od treści	opracowuje projekt organizacyjny wystawy fotograficznej dotyczącej małej ojczyzny redaguje bezbłędny językowo wpis do pamiętnika – oryginalny pod względem treści i stylu
        „Ostatnia bitwa generała”. Juliusz Słowacki Sowiński w okopach Woli	czyta uważnie tekst, przypisy i zapoznaje się z kontekstem historycznym utworu przedstawia bohatera utworu		opowiada o wydarzeniach ukazanych w utworze opisuje bohatera utworu	określa temat utworu opisuje postawę bohatera utworu przedstawia i uzasadnia swoje zdanie wskazuje użyte w utworze środki językowe	opisuje miejsce akcji ocenia postawę bohatera utworu objaśnia znaczenie legendy literackiej określa funkcję użytych środków językowych	wyjaśnia symboliczne znaczenie obrazów poetyckich porównuje Leonidasa z generałem Sowińskim
        „Tęsknota za światem utraconym?” Anna Kamieńska Prośba	czyta tekst poetycki zapoznaje się z pojęciem hymnu rozpoznaje modlitewny charakter utworu		opisuje obrazy poetyckie w utworze opisuje nastrój wiersza wymienia cechy hymnu	określa osobę mówiącą i opisuje jej uczucia określa, czy tekst jest hymnem i uzasadnia swoje zdanie zestawia wartości i antywartości	wskazuje funkcję apostrofy wyjaśnia znaczenie metafor przygotowuje chmurę słów inspirowanych wierszem	interpretuje tekst poetycki, uwzględniając wnioski z analizy utworu bierze pod uwagę kontekst biograficzny utworu
        „Nie wszystko jest identyczne... Nie wszyscy są tacy sami... Nie bójmy się odmienności!”. Pisownia nie z różnymi częściami mowy	wyszukuje wyrazy z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady pisowni nie z rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, przysłówkami, liczebnikami i zaimkami, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu nie z różnymi częściami mowy	zapisuje poprawnie większość wyrazów z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z nie w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni nie z różnymi częściami mowy
        „Z dłonią w dłoni, z sercem przy sercu”. Tadeusz Różewicz, Przepaść	wyszukuje informacje na temat bohaterki wiersza podaje skojarzenia z wyrazem przepaść określa znaczenie gestu podania ręki zna pojęcie sytuacja liryczna rozpoznaje wiersz biały		podaje informacje na temat bohaterki wiersza dopasowuje pojęcia do dwóch przestrzeni literackich w wierszu analizuje uczucia przeżywane przez bohaterkę wiersza wskazuje cząstkę wiersza ujawniającą obecność osoby mówiącej zna cechy wiersza białego	wyodrębnia w wierszu obrazy ukazujące świat objaśnia różnice między przestrzeniami w wierszu przedstawia uczucia przeżywane przez bohaterkę objaśnia pojęcie sytuacja liryczna w odniesieniu do wiersza Tadeusza Różewicza analizuje budowę wiersza	opisuje obrazy poetyckie z wiersza i nadaje im tytuły objaśnia znaczenia przenośni poetyckich przedstawia refleksje na temat problemu poruszanego w utworze określa wartości istotne dla osoby mówiącej proponuje interpretację głosową utworu	formułuje refleksje na temat problemu poruszonego w wierszu w formie swobodnego tekstu  – oryginalnego pod względem treści i stylu objaśnia związki między warstwą formalną i znaczeniową tekstu
        Rozdział 3. Małe filozofowanie
        „Co było pierwsze, jajko czy kura?... czyli przygoda z filozofią”. Isaac Bashevis Singer, Dzień, w którym się zgubiłem (fragmenty)	redaguje ogłoszenie na temat bohatera zapisuje rozmowę na temat usposobienia i zwyczajów bohatera wie, czym zajmuje się filozofia		opowiada o zdarzeniach wie, że bohaterowie mogą być charakteryzowani bezpośrednio lub pośrednio wskazuje w tekście pytania o charakterze filozoficznym	porządkuje relacje na temat bohatera rozpoznaje cechy bohatera na podstawie charakterystyki pośredniej formułuje pytania o charakterze filozoficznym	podsumowuje zdarzenia z tekstu za pomocą właściwego przysłowia opisuje bohatera, wprowadzając elementy charakterystyki bezpośredniej i pośredniej formułuje pytania dotyczące znaczenia i sensu twierdzeń filozoficznych	redaguje bezbłędne językowo ogłoszenie – oryginalne pod względem treści i stylu przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi
        „Czy o tym śniło się filozofom?”. Powtórzenie wiadomości o wypowiedzeniach	tworzy różne typy wypowiedzeń stosuje wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające w zależności od celu wypowiedzi odróżnia zdanie od wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika		wie, że wypowiedzenie wykrzyknikowe służy podkreśleniu ekspresji wypowiedzi rozpoznaje równoważniki zdań odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego	wykorzystuje wiedzę o odmianie wyrazów do tworzenia poprawnych wypowiedzeń wykorzystuje funkcjonalnie równoważniki zdań w swoich wypowiedziach	celowo wykorzystuje różne typy wypowiedzeń dla osiągnięcia zamierzonych efektów wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzeń w interpretacji tekstów poetyckich	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat różnych typów wypowiedzeń w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Bogactwo człowieka mierzy się rzeczami, z których on rezygnuje”. Michel Piquemal, Drogocenna perła	streszcza historię przedstawioną w tekście wypowiada swoje zdanie na temat wartości bogactwa		rozpoznaje i nazywa uczucia bohatera wskazuje przysłowie oddające sens opowieści rozpoznaje niektóre cechy przypowieści w omawianym utworze	rozpoznaje symboliczne znaczenie perły uzasadnia swoje zdanie na temat bogactwa odpowiednio dobranymi argumentami	wskazuje przesłanie utworu omawia cechy przypowieści w odniesieniu do tekstu o perle	wyraża własny punkt widzenia na temat wartości materialnych i niematerialnych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
        „Kim był i czym się wsławił? Orzeczenie o tym prawi”. Orzeczenia czasownikowe i imienne	rozpoznaje w zdaniu orzeczenie wie, że funkcję orzeczenia w zdaniu pełni najczęściej czasownik w formie osobowej zna pojęcie orzeczenie czasownikowe zna pojęcie orzeczenie imienne		rozpoznaje orzeczenie czasownikowe w zdaniu wie, jak zbudowane jest orzeczenie imienne rozpoznaje orzeczenie imienne w zdaniu	rozpoznaje orzeczenia utworzone przez wyrazy typu trzeba, można, należy, warto z towarzyszącym im bezokolicznikiem nazywa części mowy występujące w funkcji orzecznika	funkcjonalnie i poprawnie używa orzeczenia czasownikowego, imiennego oraz orzeczenia z wyrazami typu trzeba, można, należy, warto w zdaniu wykorzystuje wiedzę o różnych typach orzeczeń do tworzenia poprawnych językowo oraz stylistycznie tekstów	twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów orzeczeń oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
        „Do «Czasu Snu», do początku początków”. Jan Parandowski Narodziny świata (fragmenty Mitologii)	czyta tekst i przypisy opowiada treść mitu		wymienia imiona pierwszych bóstw wyodrębnia etapy powstawania świata opowiada o powstaniu człowieka	opowiada o powstaniu świata według mitologii wyjaśnia znaczenia frazeologizmów pochodzących z mitologii	opisuje walki bogów i określa ich emocje używa frazeologizmów mitologicznych w zdaniach odnoszących się do współczesności	wypowiada się w roli Zeusa interpretuje mit o czterech wiekach ludzkości
        „Na początku było słowo…” Stary Testament Księga Rodzaju (fragment)	czyta tekst i przypisy wyszukuje w tekście informacje o poszczególnych etapach stwarzania świata		nazywa stwarzane kolejno byty opisuje świat stworzony przez Boga porównuje mitologiczny i biblijny opis powstawania świata	opisuje sposób stwarzania świata przez Boga podaje cechy Boga wymienia przywileje i obowiązki człowieka wskazuje różnice między mitologicznym i biblijnym stworzeniem świata	wyjaśnia symboliczne znaczenie światła i ciemności objaśnia znaczenie słów: Bóg stworzył człowieka na swój obraz wskazuje podobieństwa między mitologicznym i biblijnym stworzenie świata	wyjaśnia symboliczne znaczenie liczby siedem, korzysta ze słownika symboli interpretuje znaczenie fresku Michała Anioła Stworzenie Adama i wskazuje jego związek z tekstem biblijnym
        „Szczęście do nas przybywa i podmioty odkrywa”. Rodzaje podmiotów	rozpoznaje w zdaniu podmiot zna pojęcie podmiot gramatyczny zna pojęcia podmiot szeregowy i podmiot towarzyszący		zna pojęcie podmiot logiczny zna pojęcie podmiot domyślny wie, że w funkcji podmiotu występują rzeczowniki oraz inne części mowy w funkcji rzeczownikowe	rozpoznaje sytuacje, w których należy użyć podmiotu logicznego rozumie funkcję stylistyczną podmiotu domyślnego rozpoznaje zdania bezpodmiotowe	rozpoznaje różne typy podmiotów w zdaniach funkcjonalnie i poprawnie używa różnych typów podmiotów w zdaniach	twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów podmiotów oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
        „W sprawach najważniejszej wagi”. List oficjalny – rady dla piszących. Dekalog św. Franciszka	czyta Dekalog św. Franciszka i analizuje jego treść czyta informacje o św. Franciszku rozpoznaje oficjalną i nieoficjalną sytuację komunikacyjną zna budowę i wyznaczniki listu oficjalnego przy niewielkim wsparciu nauczyciela pisze list oficjalny		uogólnia treść zapisów kolejnych punktów Dekalogu w formie tytułów wykorzystuje informacje o postaci świętego Franciszka w analizie dzieła malarskiego wie, w jakich sytuacjach komunikacyjnych używać języka oficjalnego zapisuje poprawnie datę dzienną redaguje list oficjalny, korzystając z rad w podręczniku	określa odbiorcę słów św. Franciszka wymienia współczesne osoby kierujące się w życiu filozofią franciszkańską objaśnia pojęcia język oficjalny i język nieoficjalny analizuje budowę regulaminu redaguje poprawny formalnie, językowo i stylistycznie list oficjalny	określa intencję wypowiedzi sformułowanej w formie dekalogu analizuje współczesną rzeczywistość przez pryzmat filozofii franciszkańskiej rozpoznaje sformułowania charakterystyczne dla języka oficjalnego formułuje zasady dotyczące zapisu informacji w punktach redaguje zwięzły, poprawny językowo i stylistycznie list oficjalny	redaguje bezbłędny językowo oraz formalnie list oficjalny – oryginalny pod względem treści i stylu
        „Życie ze szczyptą fantazji”. Pisownia zakończeń -i, -ii, -ji	wyszukuje wyrazy z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z zakończeniami -i, -ii, -ji	zapisuje poprawnie większość wyrazów z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z zakończeniami -i, -ii, -ji w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni zakończeń -i, -ii, ‑ji
        „W sali muzeum piękne trofeum”. Przydawki	rozpoznaje w zdaniu przydawki wyrażone przymiotnikami zna funkcję składniową przydawki		buduje poprawne związki wyrazowe z przydawkami wie, jakimi częściami mowy może być wyrażona przydawka	rozpoznaje w zdaniu przydawki wyrażone różnymi częściami mowy rozumie zależność szyku przydawki i jej znaczenia	celowo i funkcjonalnie wykorzystuje przydawki w swoich wypowiedziach funkcjonalnie używa różnorodnych przydawek w opisie dzieła sztuki	twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat przydawek oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
        „O prawdzie kilka słów prawdy”. Jan Twardowski, Prawda	wypowiada się na temat tekstu, omawia wrażenia czytelnicze wskazuje powtarzające się fragmenty wiersza wie, że prawda jest uniwersalną wartością		wyodrębnia różne prawdy przywołane w wierszu określa funkcję powtarzających się słów w wierszu używa frazeologizmów ze słowem prawda	wskazuje środki stylistyczne użyte do opisu prawdy objaśnia metaforyczne porównanie zna pojęcie anafora rozważa znaczenie wartości prawdy w stosunkach międzyludzkich	opisuje różne typy prawdy z wiersza za pomocą bliskoznacznych określeń wskazuje sytuacje życiowe, które można skomentować słowami z wiersza objaśnia funkcję anafory w odniesieniu do omawianego tekstu używa ze zrozumieniem słowa dogmat	przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi redaguje bezbłędne językowo opowiadanie  – oryginalne pod względem treści i stylu
        „Z kim walczyli? Przeciw komu? Przyjrzyj się im po kryjomu”. Dopełnienia	rozpoznaje w zdaniu dopełnienia wyrażone rzeczownikami zna funkcję składniową dopełnienia		buduje poprawne związki wyrazowe z dopełnieniami wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażone dopełnienia	rozpoznaje w zdaniu dopełnienia wyrażone różnymi częściami mowy rozumie zależność między stroną czynną i bierną czasownika a funkcją dopełnienia	rozpoznaje dopełnienia wyrażone czasownikiem w bezokoliczniku określa formę dopełnienia w zdaniach twierdzących i przeczących celowo i funkcjonalnie wykorzystuje dopełnienia w swoich wypowiedziach	twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat dopełnień oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
        „Różne miejsca odwiedzamy i atrakcje przedstawiamy”. Rodzaje okoliczników	rozpoznaje w zdaniu okoliczniki czasu, miejsca i sposobu zna funkcję składniową okoliczników		buduje poprawne związki wyrazowe z okolicznikami wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażone okoliczniki	rozpoznaje w zdaniu okoliczniki celu i przyczyny nazywa części mowy, którymi wyrażone są okoliczniki	funkcjonalnie używa okoliczników różnego typu w swoich wypowiedziach	twórczo i swobodnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych typów okoliczników oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniach
        „Teatromania receptą na zdania”. Analiza zdania pojedynczego	rozpoznaje funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik) przedstawia na wykresie zależności logiczne między wyrazami		wskazuje w związkach wyrazowych wyrazy określane i określające wymienia pytania, na które odpowiadają wyrazy określające	analizuje związki logiczne między wyrazami, wykorzystując odpowiednie schematy używa ze zrozumieniem pojęć podmiot, orzeczenie, przydawka, okolicznik, dopełnienie podczas analizy składniowej zdania	objaśnia związki wyrazowe i strukturę zdania, wykorzystując odpowiednie schematy i notatki graficzne używa funkcjonalnie nazw wszystkich części zdania podczas jego analizy składniowej	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat związków wyrazowych w zdaniu przedstawia oryginalne wskazówki ułatwiające innym uczniom analizę budowy zdania pojedynczego
        „Na ekranie – zdanie”. Zdania podrzędnie złożone	zna pojęcie zdanie podrzędnie złożone ze zdań pojedynczych tworzy zdania podrzędnie złożone		objaśnia pojęcie zdania podrzędnie złożone na przykładach wymienia pytania, na które odpowiadają zdania podrzędne	stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach podrzędnie złożonych	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone odpowiednio do przyjętego celu funkcjonalnie tworzy zdania podrzędnie złożone w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Melomani są wzywani”. Zdania współrzędnie i podrzędnie złożone	rozpoznaje zdania współrzędnie złożone zna najczęściej używane spójniki w zdaniach współrzędnie złożonych rozpoznaje zdania podrzędnie złożone		zna cztery typy zdań złożonych: łączne, rozłączne, przeciwstawne i wynikowe odróżnia treści przekazywane przez zdania współrzędnie złożone różnego typu objaśnia sposób łączenia zdań składowych w zdaniu złożonym	przedstawia zależności między zdaniami składowymi w zdaniach współrzędnie złożonych, używając wykresów przedstawia zależności między zdaniami składowymi w zdaniach podrzędnie złożonych, używając wykresów stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań złożonych różnego typu	poprawnie przekształca zdania złożone na zdania pojedyncze odpowiednio do przyjętego celu funkcjonalnie tworzy zdania współrzędnie i podrzędnie złożone różnego typu zapisuje zdania złożone zgodnie z zasadami interpunkcji	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat różnych typów zdań złożonych w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Osobę, którą lubił, poślubił…” Zdanie podrzędne przydawkowe	zna pojęcie zdanie podrzędne przydawkowe zapisuje zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym		objaśnia pojęcie zdanie podrzędne przydawkowe na przykładach wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne przydawkowe	tworzy zdania podrzędne przydawkowe stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym przydawkowym	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym przydawkowym funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne przydawkowe w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym przydawkowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Co o tym sądzisz? Jakie masz zdanie? Zróbmy wstępne rozpoznanie”. Zdania dopełnieniowe	zna pojęcie zdanie podrzędne dopełnieniowe zapisuje zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym		objaśnia pojęcie zdanie podrzędne dopełnieniowe na przykładach wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne dopełnieniowe	tworzy zdania podrzędne dopełnieniowe stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym dopełnieniowym	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym dopełnieniowym funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne dopełnieniowe w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym dopełnieniowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „W odległym świecie wiedzę znajdziecie”. Zdania podrzędne okolicznikowe	zna pojęcie zdanie podrzędne okolicznikowe zna rodzaje zdań okolicznikowych zapisuje zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym		rozpoznaje rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych objaśnia pojęcie zdanie podrzędne okolicznikowe na przykładach wymienia pytania, na które odpowiadają zdania podrzędne okolicznikowe	nazywa rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych tworzy zdania podrzędne okolicznikowe stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym okolicznikowym	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym okolicznikowym funkcjonalnie tworzy różne rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym okolicznikowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Przysłowie ci podpowie”. Zdanie podrzędne podmiotowe	zna pojęcie zdanie podrzędne podmiotowe zapisuje zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym		objaśnia pojęcie zdanie podrzędne podmiotowe na przykładach wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne podmiotowe	tworzy zdania podrzędne podmiotowe stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym podmiotowym	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym podmiotowym funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne podmiotowe w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym podmiotowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „Jest taki, że aż dech zapiera…”, Zdanie podrzędne orzecznikowe	zna pojęcie zdanie podrzędne orzecznikowe zapisuje zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym		objaśnia pojęcie zdanie podrzędne orzecznikowe na przykładach wymienia pytania, na które odpowiada zdanie podrzędne orzecznikowe	tworzy zdania podrzędne orzecznikowe stosuje zasady interpunkcji dotyczące łączenia zdań składowych w zdaniach złożonych z podrzędnym orzecznikowym	poprawnie przekształca zdania pojedyncze na zdania podrzędnie złożone z podrzędnym orzecznikowym funkcjonalnie tworzy zdania podrzędne orzecznikowe w swoich wypowiedziach	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat zdań podrzędnie złożonych z podrzędnym orzecznikowym w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
        „I łaciate, i kudłate, pręgowane i skrzydlate...”. Zasady użycia znaków interpunkcyjnych	stosuje funkcjonalnie kropkę, znak zapytania i wykrzyknik na końcu wypowiedzeń zna zasady dotyczące użycia przecinka w zdaniu pojedynczym oraz złożonym i stara się je stosować dostrzega trudności w zakresie użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu korzysta ze słownika ortograficznego		stosuje poznane zasady użycia przecinka w zdaniu pojedynczym i złożonym stara się stosować zasady użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu	poprawnie stawia przecinki w zdaniach pojedynczych i złożonych stosuje zasady użycia dwukropka, nawiasu i cudzysłowu	poprawnie używa dwukropka, nawiasu i cudzysłowu	twórczo wykorzystuje w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych wiedzę na temat funkcji znaków interpunkcyjnych na końcu wypowiedzeń twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje w swoich wypowiedziach pisemnych wiedzę na temat różnych funkcji nawiasu, dwukropka i cudzysłowu twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje w swoich wypowiedziach pisemnych wiedzę na temat użycia przecinków w zdaniach pojedynczych i złożonych
        Rozdział 4. Piękno uchwycone
        „Pomiędzy nocą a dniem, pomiędzy jawą a snem”. Jerzy Harasymowicz W marcu nad ranem	przytacza epitety z wiersza wyszukuje porównania dotyczące zwierząt zna pojęcie obraz poetycki	wymienia elementy krajobrazu z wiersza wskazuje przenośnie mające charakter ożywienia określa cechy obrazu poetyckiego		nadaje tytuły kolejnym zwrotkom wiersza objaśnia znaczenie przenośni rozumie wpływ środków językowych na charakter obrazu poetyckiego	wybiera epitety najpełniej oddające istotę opisywanych obiektów podpisuje ilustracje trafnie dobranymi metaforami objaśnia pojęcie obraz poetycki w odniesieniu do omawianego tekstu	analizuje tekst na poziomie metaforycznym funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza
        „Wkroczyć w językowy świat ze słownikiem za pan brat”. Słownik poprawnej polszczyzny	samodzielnie korzysta z informacji zawartych w słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego oraz wyrazów bliskoznacznych zna funkcję słownika poprawnej polszczyzny	korzysta ze słownika wyrazów obcych zna budowę słownika poprawnej polszczyzny wyszukuje hasła w słowniku poprawnej polszczyzny		korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny wykorzystuje treści słownikowe do wykonania ćwiczeń	korzysta z różnych typów słowników – odpowiednio do potrzeb	sprawnie posługuje się słownikiem poprawnej polszczyzny, korzystając swobodnie ze skrótów, odsyłaczy i innych informacji
        „Oryginalne obrazy malarza oryginała”.  Bożena Fabiani Moje gawędy o sztuce (fragmenty)	zaznacza na osi czasu okres życia artysty nazywa swoje reakcje odbiorcze dotyczące dzieł malarskich rozpoznaje w tekście zgrubienia wyszukuje w tekście informacje pozwalające naszkicować postać	przytacza z tekstu fakty dotyczące życia i twórczości malarza przedstawia swoją opinię na temat prezentowanych dzieł malarskich wie, jaka jest funkcja zgrubień funkcjonalnie przekształca tekst		określa stanowisko autorki wobec dzieł malarza wyraża swoje zdanie na temat opinii o dziełach malarza zaprezentowanej w tekście omawia pojęcie zgrubienie, odwołując się do przykładów z tekstu dostrzega elementy karykaturalne w dziele malarskim	wskazuje w tekście wyrazy oceniające używa ze zrozumieniem wyrazów subiektywny, obiektywny, pejoratywny przytacza z tekstu słowa wyrażające negatywne emocje	wyraża opinię na temat dzieła sztuki, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska objaśnia na podstawie informacji w przypisach funkcje karykatury i groteski twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat różnych form ekspresji słownej
        „Do ćwiczenia języka dobra jest fonetyka”. Powtórzenie wiadomości o głoskach i literach	dzieli wyrazy na głoski i litery wykorzystuje znajomość alfabetu w praktyce odróżnia spółgłoski od samogłosek	rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze podaje przykłady wyrazów o różnej liczbie liter i głosek rozpoznaje spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne oraz twarde i miękkie		prawidłowo oznacza większość głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych w wyrazach użytych w ćwiczeniach poprawnie zapisuje wyrazy z podanymi grupami samogłosek i spółgłosek	funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat liter i głosek w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych wykorzystuje inne formy wyrazu lub wyrazy pokrewne dla uzasadnienia pisowni głosek dźwięcznych	swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat głosek i liter w różnych sytuacjach problemowych
        „Czarodzieje pędzla i pióra”. Rady dla opisujących obraz. Paul Cézanne Martwa natura z jabłkami i pomarańczami	ogląda uważnie reprodukcje obrazów zamieszczone w podręczniku wie, co przedstawia martwa natura podaje podstawowe informacje na temat obrazu przy niewielkim wsparciu nauczyciela redaguje opis obrazu	wskazuje i nazywa najbardziej widoczne elementy obrazów wyraża opinię na temat dzieła malarskiego redaguje opis obrazu, korzystając z rad w podręczniku		wyszukuje elementy kompozycji nawiązujące do kształtu wybranych brył geometrycznych używa ze zrozumieniem sformułowań dotyczących techniki malarskiej redaguje opis obrazu, stosując różnorodne środki językowe	porównuje elementy obrazu ukazane w technice malarskiej i fotograficznej formułuje wypowiedź w funkcji perswazyjnej, zachęcającą do zakupu dzieła redaguje rozbudowany, poprawny kompozycyjnie, językowo i stylistycznie opis obrazu	redaguje bezbłędny językowo opis krajobrazu – oryginalny pod względem treści i stylu swobodnie i funkcjonalnie posługuje się w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych zróżnicowanym słownictwem o funkcji oceniającej
        „Słowem malowane”. Maria Pawlikowska- -Jasnorzewska Olejne jabłka	wskazuje w wierszu epitety oddziałujące na zmysł wzroku określa sytuację liryczną w wierszu redaguje zaproszenie na wernisaż	wyszukuje w utworze wyrazy związane tematycznie z malarstwem określa emocje osoby mówiącej		określa funkcję uosobień użytych w wierszu przyporządkowuje różne środki wyrazu do właściwych dziedzin sztuki	odczytuje znaczenie przenośnych określeń porównuje dzieło poetyckie z malarskim, wskazuje podobieństwa i różnice	analizuje tekst na poziomie metaforycznym funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza przedstawia w oryginalny sposób różnice między różnymi tekstami kultury
        „Miauczy, świszczy i zgrzyta? Na wesoło o tym, co w domu słychać”. Oznaczanie głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych	wyszukuje wyrazy ze spółgłoskami miękkimi, dźwięcznymi i bezdźwięcznymi w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach zna zasady oznaczania spółgłosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, stara się je stosować korzysta ze słownika ortograficznego	stosuje zasady oznaczania spółgłosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych		poprawnie oznacza większość głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie oznacza wszystkie głoski miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie oznaczania głosek miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych
        „Dźwięki, brzdęki, komfort maleńki”. Głoski ustne i nosowe	zna pojęcia głoski ustne i głoski nosowe podaje przykłady głosek ustnych i nosowych	odróżnia głoski ustne od nosowych		poprawnie zapisuje większość wyrazów zawierających głoski ustne i nosowe	funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat głosek ustnych i nosowych w swoich wypowiedziach	swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat głosek ustnych i nosowych w różnych sytuacjach problemowych
        „Sensacje i komplikacje”. Pisownia połączeń wyrazowych en, em, on, om	wyszukuje wyrazy z połączeniami literowymi en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni połączeń literowych en, em, on, om korzysta ze słownika ortograficznego	zna zasady dotyczące pisowni połączeń literowych en, em, on, om, stara się je stosować		stosuje zasady pisowni połączeń literowych en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie zapisuje połączenia literowe en, em, on, om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni połączeń literowych en, em, on, om
        „Impresja na temat wdzięku”. Tadeusz Kubiak W stroju z mgły	omawia wrażenia czytelnicze po lekturze wiersza wskazuje w wierszu nawiązanie do innego utworu poetyckiego ogląda uważnie reprodukcje obrazów Edwarda Degasa wie, jakie utwory zalicza się do liryki	opisuje sytuację przedstawioną w wierszu wskazuje obraz, do którego mogą nawiązywać słowa wiersza i uzasadnia swój wybór wie, na czym polega przerzutnia opisuje nastrój utworu		wskazuje środki poetyckie użyte w opisie tancerki opisuje obraz z punktu widzenia młodego odbiorcy wyszukuje przerzutnie w tekście omawia rymy w wierszu, objaśnia, na czym polega ich oryginalność	objaśnia znaczenie metafory opisuje obraz z punktu widzenia przewodnika muzealnego przedstawia skojarzenia wywołane środkami poetyckimi określa wpływ przerzutni na rytm utworu	analizuje tekst na poziomie metaforycznym funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza wypowiada się na temat tekstu, swobodnie odwołując się do kontekstów kulturowych
        „Żyją jak pies z kotem czy gruchają jak gołąbki”. Pisownia zakończeniami -ę, -em, -ą, -om	wyszukuje wyrazy z zakończeniami -ę, -em, -ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach korzysta ze słownika ortograficznego	stosuje zasady ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z zakończeniami -ę, -em, -ą, -om		zapisuje poprawnie większość wyrazów z zakończeniami -ę, -em,-‑ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z zakończeniami -ę, -em, ‑ą, -om w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni zakończeń -ę, ‑em, -ą, -om
        „Mazur z przytupem miał wzięcie, kilka słów o akcencie”. Akcent wyrazowy i zdaniowy	dzieli wyraz na sylaby prawidłowo akcentuje wyrazy ze stałym akcentem	wie, czym jest akcent wyrazowy określa funkcję akcentu zdaniowego		prawidłowo akcentuje większość wyrazów stosuje w wypowiedzi właściwą intonację zdaniową	prawidłowo akcentuje wyrazy funkcjonalnie używa akcentu zdaniowego do wyeksponowania znaczeń wypowiedzi	świadomie i swobodnie stosuje wiedzę na temat akcentu wyrazowego i zdaniowego w swoich wypowiedziach ustnych
        „Lubię popatrzeć sobie na czas, co gdzieś już pobiegł…”. Joanna Pollakówna Stare fotografie	wskazuje zdjęcie stanowiące najlepszą ilustrację tekstu wymyśla i zapisuje dialog, który mogły prowadzić bohaterki wiersza zna funkcję pytania retorycznego	opisuje okoliczności wypowiedzi osoby mówiącej określa nastrój bohaterek wiersza ustala, czego dotyczą pytania postawione w utworze		przytacza przenośnie obrazujące upływ czasu wyraża opinię na temat fotografii jako dzieła sztuki odpowiada na pytania z tekstu ocenia elementy istotne podczas fotografowania artystycznego	przedstawia refleksje związane z wierszem dostrzega artystyczną kreację w fotografii dostrzega retoryczny charakter pytań z tekstu	analizuje tekst na poziomie metaforycznym funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat różnych środków stylistycznych podczas analizy i interpretacji wiersza wyraża opinię na temat fotografii jako dziedziny sztuki, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
        „Jajko z bajkową niespodzianką”. Andrew Fusek Peters, Agenci na deskorolkach. Nie byle co! (fragment)	ogląda zdjęcie Jajka Konwaliowego i czyta informacje na temat jego twórcy wyszukuje w tekście wszystkie rzeczowniki nazywające klejnot relacjonuje zdarzenia dotyczące kradzieży klejnotu zna cechy powieści sensacyjnej i kryminalnej	opisuje Jajko Konwaliowe przedstawione na ilustracji rozumie, że słowa mogą wyrażać emocjonalny stosunek mówiącego do opisywanych rzeczy, czynności itp. rozpoznaje bohaterów tekstu na podstawie wyrażeń omownych objaśnia, w jaki sposób oszukano przestępcę		wykorzystuje w opisie przedmiotu informacje z tekstu określa, które rzeczowniki z tekstu mają pozytywne, a które negatywne znaczenie wskazuje informacje pochodzące spoza zamieszczonego fragmentu tekstu wyraża opinię na temat skuteczności działania bohaterów	uzasadnia, dlaczego jajko Fabergé uznaje się za dzieło sztuki rozpoznaje nacechowanie dodatnie i ujemne wyrazów, wskazuje znaczenia neutralne określa motywy działania wybranych bohaterów dostrzega i omawia elementy humorystyczne w tekście	redaguje bezbłędny językowo opis przedmiotu – oryginalny pod względem treści i stylu twórczo i funkcjonalnie stosuje słownictwo nacechowane emocjonalnie
        „Rozbite sejfy, skradzione dzieła”. Pisownia przedrostków	wyszukuje wyrazy zawierające przedrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni przedrostków korzysta ze słownika ortograficznego	zna zasady dotyczące pisowni przedrostków i stara się je stosować		stosuje zasady pisowni przedrostków w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie zapisuje przedrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni przedrostków
        „Muzyka słowami zagrana”. Adam Mickiewicz Pan Tadeusz – Księga IV (fragmenty)	czyta tekst i przypisy wymienia bohaterów wskazuje słowa pełniące funkcję refrenu zapoznaje się z pojęciami: instrumentacja głoskowa, wyliczenie	relacjonuje treść fragmentu przedstawia Wojskiego wymienia wyrazy dźwiękonaśladowcze opisuje instrument Wojskiego		wyszukuje w tekście potrzebne informacje charakteryzuje Wojskiego wskazuje instrumentację głoskową i wyliczenie wymienia środki językowe służące do opisu gry na rogu	opisuje sytuację ukazaną we fragmencie ocenia umiejętności Wojskiego określa funkcje środków stylistycznych użytych we fragmencie epopei	wzorcowo prezentuje tekst głosowo, uwzględniając przerzutnie interpretuje tekst, wykorzystując wnioski z analizy utworu
        Rozdział 5. Czas relaksu
        „Pod piracką banderą”. Robert Louis Stevenson, Wyspa skarbów (fragmenty)	rozpoznaje prawdę i fałsz w wypowiedziach dotyczących treści tekstu opisuje Wyspę Skarbów redaguje krótki list w imieniu kapitana statku wie, co jest tematem powieści przygodowej określa typ narratora występującego we fragmencie powieści		nadaje tytuły wydzielonym częściom tekstu wyjaśnia, jakie wrażenie wywarła Wyspa Skarbów na bohaterach tekstu wzbogaca treść listu o relację z wydarzeń rozgrywających się u brzegów wyspy identyfikuje utwór jako powieść przygodową	sporządza na podstawie tekstu mapę Wyspy Skarbów wymyśla ofertę atrakcji turystycznych Wyspy Skarbów prezentuje bohatera w formie zapisów na karcie postaci gry komputerowej wie, czym charakteryzują się utwory zaliczane do epiki	podaje różne znaczenia słowa skarb określa oczekiwania bohaterów związane z wizytą na wyspie opisuje emocje i uczucia jednego z bohaterów ocenia akcję utworu i uzasadnia swoje zdanie	swobodnie i funkcjonalnie posługuje się związkami frazeologicznymi w opisie emocji bohatera utworu wykonuje oryginalny pod względem treści plakat odnoszący się do problemu piractwa internetowego opracowuje prezentację na temat motywu poszukiwania skarbów, cechującą się oryginalnością formy i bogactwem treści
        „Wielkie bitwy, zwycięscy dowódcy”. Pisownia przyrostków	wyszukuje wyrazy zawierające przyrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni przyrostków korzysta ze słownika ortograficznego		zna zasady dotyczące pisowni przyrostków i stara się je stosować	stosuje zasady pisowni przyrostków w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	poprawnie zapisuje przyrostki w zestawie ortogramów zawartych w ćwiczeniach	przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni przyrostków
        „Ciemna i jasna strona Mocy”. George Lucas, Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (fragmenty)	czyta fragment powieści, przypisy oraz informacje na temat serii filmów Gwiezdne wojny prezentuje główną bohaterkę i opowiada o okolicznościach jej pojmania wyjaśnia, kim byli rycerze Jedi wymienia elementy świata przedstawionego pozwalające zaliczyć utwór do gatunku s.f.		zna cechy filmu kultowego rozpoznaje i nazywa cechy charakteru bohaterki tekstu dostrzega kontrastowe zestawienie postaci w utworze wie, co obejmuje scena filmowa	odtwarza losy Republiki w formie tytułów rozdziałów kroniki opisuje bohatera reprezentującego siły zła redaguje notatki prasowe na temat katastrofy statku powietrznego obmyśla ujęcia do sceny bitwy kosmicznej	objaśnia pojęcie film kultowy w odniesieniu do Gwiezdnych wojen opracowuje tekst informacyjny spełniający funkcję napisów wstępnych do filmu określa znaczenie i rolę Czarnego Lorda w przebiegu akcji wskazuje plan filmowy adekwatny do ukazania fragmentu bitwy	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę o sztuce filmowej w wypowiedziach na temat problematyki tekstu i jego bohaterów
        „Wśród wyrazów gości nie tylko wartości”. Wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne	rozpoznaje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne		dopasowuje do podanych wyrazów oraz związków wyrazowych synonimy i antonimy	używa wyrazów i określeń synonimicznych w różnych sytuacjach komunikacyjnych	funkcjonalnie stosuje w swoich wypowiedziach synonimy i antonimy	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat podobieństw i różnic znaczeniowych wyrazów
        „Na srebrnych ekranach”. Marcin Kalita, Aktorzy leczą ludzkie dusze (fragmenty)	wykorzystuje notatkę ze strony internetowej do uzyskania informacji o serialu rozpoznaje komizm w wypowiedziach serialowych bohaterów czyta wywiad z aktorką telewizyjną wie, czym jest talk-show		wie, jakie filmy zaliczane są do kina familijnego wie, na czym polega i z czego wynika komizm słowny w wypowiedziach postaci filmowych określa tematykę wywiadu prezentuje opinię bohaterki wywiadu na temat aktorstwa	określa tematykę serialu objaśnia elementy komizmu słownego w wypowiedziach postaci dostrzega zróżnicowanie pytań występujących w wywiadzie wyraża własną opinię na temat aktorstwa	objaśnia pojęcie kino familijne w odniesieniu do serialu Rodzina zastępcza odtwarza humorystyczne wypowiedzi dialogowe postaci w szerszym kontekście sytuacyjnym określa cel dziennikarza przeprowadzającego wywiad formułuje własne pytania do wywiadu z aktorką	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę na temat przekazów audiowizualnych w wypowiedziach na temat problematyki tekstu
        „Zrobić minę na widok miny”. Wyrazy wieloznaczne	rozpoznaje wyrazy wieloznaczne		podaje różne znaczenia wyrazów wieloznacznych	używa wyrazów wieloznacznych	funkcjonalnie stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy wieloznaczne	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat wyrazów wieloznacznych
        „W oparach absurdu i wyobraźni”. Konstanty Ildefons Gałczyński, Teatrzyk Zielona Gęś (fragmenty)	przedstawia swoje reakcje odbiorcze związane z lekturą sztuki podaje imiona postaci podaje skojarzenia i związki wyrazowe ze słowem osioł wie, czym jest kabaret		wskazuje główne wydarzenie w prezentowanej scenie wskazuje elementy świadczące o funkcji scenicznej tekstu rozpoznaje cechy przypisane postaci osła w utworze K.I. Gałczyńskiego zna podstawowe informacje na temat Teatrzyku „Zielona Gęś”	analizuje fragment wypowiedzi bohatera pod kątem poprawności językowej przedstawia reakcje bohaterów sztuki wyciąga wnioski na temat ukształtowania postaci osła w utworze K.I. Gałczyńskiego wskazuje elementy humorystyczne w sztuce	analizuje znaczenie imion bohaterów sztuki objaśnia absurdalność wybranej sceny wskazuje element satyryczny w sztuce wyjaśnia wpływ środków językowych na przesłanie utworu	opracowuje scenariusz inscenizacji sztuki Teatrzyku „Zielona Gęś” – oryginalny pod względem treści i stylu objaśnia na podstawie informacji w Słowniczku funkcje satyry w utworze K.I. Gałczyńskiego
        „W słowach emocji szuka – trudna to sztuka”. Wyrazy nacechowane emocjonalnie	rozpoznaje wyrazy wartościujące pozytywnie i negatywnie zna pojęcia zgrubienie i zdrobnienie		rozpoznaje zdrobnienia i zgrubienia w tekście tworzy zdrobnienia i zgrubienia	zna funkcję zdrobnień, zgrubień oraz innych słów wartościujących emocjonalnie podaje wyrazy bliskoznaczne nacechowane emocjonalnie	używa zdrobnień, zgrubień oraz wyrazów nacechowanych emocjonalnie odpowiednio do przyjętego celu wypowiedzi	twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje umiejętności językowe oraz wiedzę na temat różnych form ekspresji słowne
        „Kim będziesz i co zrobisz, kiedy kości się potoczą?”. Rady dla dyskutujących. Kazimierz Szymeczko, Czworo i kości (fragmenty)	wskazuje bohaterów realistycznych rozpoznaje świat realistyczny i fantastyczny w powieści opowiada o wydarzeniach czyta rady dla dyskutujących bierze udział w dyskusji		określa charakter i rolę wszystkich postaci w powieści objaśnia sposób zmiany charakteru świata przedstawionego rozpoznaje gatunek literacki, do którego nawiązuje fabuła przedstawionej gry rozpoznaje zwroty charakterystyczne dla różnych elementów dyskusji formułuje poprawnie zbudowane argumenty w dyskusji	charakteryzuje bohaterkę w formie karty postaci w grze wykorzystuje informacje o RPG w analizie świata przedstawionego utworu wskazuje elementy fabuły nawiązujące do literatury fantasy wyraża opinię na temat RPG formułuje właściwe kontrargumenty	sporządza notatkę encyklopedyczną na temat jednej z postaci odróżnia wydarzenia zaplanowane w grze od spontanicznych określa rolę bohaterów w rozwoju akcji posługuje się ze zrozumieniem słowem dezaprobata przestrzega wszystkich zasad kultury dyskusji	przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane, twórcze uwagi wyraża opinię na temat wartości gier komputerowych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska