Wychowanie do życia w rodzinie

• • • Nauczyciele
    • Wędrując ku dorosłości- program nauczania (WDŻ)
    • Program nauczania dla klasy V i VI (edukacja prozdrowotna)
    • Podstawa programowa przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie - klasa IV i VII
    • Aktualności

• • • • Podstawa programowa przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie - klasa IV i VII

      •  

         

        Podstawa programowa przedmiotu

        wychowanie do życia w rodzinie

         

        Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 czerwca 2017 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego
        i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz
        o metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego( Dziennik Ustaw 2017, poz.117) po raz pierwszy wychowaniem
        do życia w rodzinie zostali objęci uczniowie klasy IV szkoły podstawowej.

         

        Podręczniki:

         

        ,,Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 4 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Współautorzy: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Grażyna Węglarczyk

        Miejsce i rokwydania:  Kraków 2017

         

        ,,Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 5 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Współautorzy: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Grażyna Węglarczyk

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2018

         

        ,,Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 7 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Współautorzy: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Krystyna Maśnik, Grażyna Węglarczyk

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2017

         

        Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 8 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2018

         

         

         

         

         

         

        Ćwiczenia:

         

        ,,Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 4 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Autorzy ćwiczeń: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Józef Nowakowski, Jolanta Tęcza - Ćwierz

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2017

         

        ,,Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 5 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Autorzy ćwiczeń: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Józef Nowakowski, Jolanta Tęcza - Ćwierz

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2018

         

        Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 7 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Autorzy ćwiczeń: Małgorzata Bojarska, Maria Fotruta – Sutor, Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Józef Nowakowski, Jolanta Tęcza – Ćwierz

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2017

         

        Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 8 szkoły podstawowej”

        Pod redakcją: Teresy Król

        Autorzy ćwiczeń: Magdalena Guziak – Nowak; Teresa Król, Józef Nowakowski, Jolanta Tęcza – Ćwierz

        Miejsce i rok wydania:  Kraków 2018

         

         

        Cele kształcenia – wymagania ogólne:

         

        1. Ukazywanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka. Wnoszenie pozytywnego wkładu w życie swojej rodziny.
        2. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku wobec siebie.
        3. Pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania. Pokonywanie trudności okresu dorastania.
        4. Kształcenie umiejętności przyjęcia integralnej wizji osoby. Wybór
           i urzeczywistnianie wartości służących osobowemu rozwojowi. Kierowanie własnym rozwojem, podejmowanie wysiłku samowychowawczego zgodnie
           z uznawanymi normami i wartościami. Poznawanie, analizowanie i wyrażanie uczuć. Rozwiązywanie problemów.
        5. Pozyskanie wiedzy na temat organizmu ludzkiego i zachodzących w nim zmian rozwojowych w okresie prenatalnym i postnatalnym oraz akceptacja własnej płciowości. Przyjęcie integralnej wizji ludzkiej seksualności. Umiejętność obrony własnej intymności i nietykalności seksualnej oraz szacunek dla ciała innej osoby.
        6. Uświadomienie i uzasadnienie potrzeby przygotowania do zawarcia małżeństwa
           i założenia rodziny. Zorientowanie w zakresie i komponentach składowych postawy odpowiedzialnego rodzicielstwa.
        7. Korzystanie ze środków przekazu, w tym z internetu, w sposób selektywny, umożliwiający obronę przed ich destrukcyjnym oddziaływaniem.

         

        Treści nauczania w klasie IV:

         

        1. Udział rodziny i szkoły w przygotowaniu uczniów do podjęcia przyszłych ról życiowych.
        2. Wspólnota domu, serca i myśli, czyli o funkcjach rodziny.
        3. Gdy rodzina się rozrasta – funkcja prokreacyjna.
        4. Dawanie i branie w rodzinie – wyrazem wspólnoty miłości.
        5. Rola rodziny w opiece nad najmłodszymi i najstarszymi jej członkami.
        6. Funkcja wychowawcza rodziny jako wzajemne uczenie się i współodczuwanie kultury bycia, uprzejmości, taktu, współodczuwania, pomocy i miłości.
        7. Proces samowychowania jako:

        - refleksjao sobie i dokonywanych wyborach,

        - umiejętność podejmowania właściwych decyzji,

        - wybór wzorców (autorytetów),

        - umiejętność rezygnacji ze swojej wygody na rzecz bliskich osób.

             9. Różne postawy członków rodziny wobec siebie.

        10. Zachowania empatyczne a obojętne.
        11. Rola rodziców w wychowaniu dzieci do umiejętności współodczuwania.
        12. Praca nad swoim charakterem.
        13. Istotne znaczenie funkcji kontrolnej rodziny w wychowywaniu dzieci.
        14. Dobrze zagospodarowany wolny czas – realizacją funkcji rekreacyjno – towarzyskiej rodziny.
        15. Spotkania rodzinne w szerszym gronie – okazją do przekazywania tradycji
            i wzmocnienia więzi.
        16. Wzajemne obdarzanie, szczególnie własnoręcznie wykonanymi upominkami – dużą satysfakcją i radością.
        17. Potrzeby bytowe – funkcja ekonomiczna rodziny.
        18. Umiejętność dzielenia się z innymi (akcje charytatywne, wolontariat).
        19. Płciowość człowieka w aspekcie biologicznym, psychicznym i społecznym.
        20. Rola rodziców w traktowaniu dziecka jako istoty płciowej.
        21. On i ona w różnych i tożsamych rolach.
        22. Komplementarność ( wzajemne uzupełnianie się)  płci.
        23. Równoprawność i równorzędność osób.
        24. Okres dojrzewania czasem przygotowania się organizmu kobiety i mężczyzny
            do podjęcia w przyszłości funkcji macierzyńskiej i ojcowskiej.
        25. Budowa żeńskiego układu rozrodczego.
        26. Budowa męskiego układu rozrodczego.
        27. Funkcjonowanie układu rozrodczego kobiety.
        28. Funkcjonowanie układu rozrodczego mężczyzny.
        29. Zapłodnienie początkiem życia nowego człowieka: warunki, jakie muszą zaistnieć, aby poczęło się dziecko.
        30. Wpływ hormonów na zmiany zachodzące w organizmie.
        31. ,,Huśtawka  emocjonalna”, czyli zmiany nastroju – typowe dla adolescentów.
        32. Osobnicze cechy ( np. wzrost, figura) a dziedziczenie ich po rodzicach.
        33. Indywidualne tempo rozwoju; pierwsze zmiany fizyczne.
        34. Podstawowe informacje dotyczące dojrzewania chłopców.
        35. Podstawowe informacje dotyczące dojrzewania dziewcząt.
        36. Wpływ trybu życia nastolatki/ nastolatka (ruch, odżywianie, sen) na jej/jego rozwój.
        37. Poczęcie – początkiem życia człowieka.
        38. Fazy rozwoju prenatalnego dziecka.
        39. Ciąża: czas trwania; higieniczny tryb życia matki, szkoła rodzenia.
        40. Poród – zadaniem dla kobiety, ale również dla mężczyzny.
        41. Karmienie naturalne dziecka.
        42. Przyjęcie dziecka do rodziny; pomoc starszego rodzeństwa.
        43. Rozróżnienie kontaktów społecznych, które wymagają różnych stopni bliskości fizycznej.
        44. Pojęcie intymności i wstydu; wstyd jako ochrona przed uprzedmiotowieniem osoby ludzkiej.
        45. Prawo człowieka do intymności i nietykalności osobistej.
        46. Sytuacje naturalne bliskości fizycznej, np. u lekarza.
        47. Przysłanianie nagości ( uwarunkowanie klimatyczne, dziedzictwo kulturowe).
        48. Strefa intymności barierą dla świata obcych.

        49. Sytuacje, które mogą naruszać naszą intymność.

             50. Sposoby możliwych zachowań, jeśli ktoś próbuje przekroczyć sferę intymności:
                    ucieczka, brak zgody, zgłoszenie dorosłym, policji.

             51.  Potrzeba dystansu wobec obcych ludzi.

             52. Atuty koleżeństwa; umiejętność tworzenia relacji międzyludzkich.

             53. Istota koleżeństwa: czym jest koleżeństwo?

             54. Cechy dobrego kolegi/ dobrej koleżanki.

             55. Koleżeństwo – różne oddziaływania na młodego człowieka.

             56. Lider grupy – jaki może być?; jakiego można uznać za autorytet?

             57. Asertywność; dlaczego czasem trzeba odmawiać?

             58. Zasady dobrego wychowania, dobre maniery, savoir – vivre – istotnymi wartościami 
                   w procesie wychowania i bezkonfliktowego życia w społeczności ludzkiej.

             59. Savoir – vivre – sztuką życia w różnych sytuacjach: w życiu rodzinnym, w szkole czy
                   miejscach publicznych.

             60. Odpowiedni ubiór w różnych sytuacjach życiowych; umiar i schludność.

             61. Internet – wynalazek XX wieku.

             62.Zalety internetu – korzyści w zdobywaniu wiedzy i utrzymywanie relacji
                   międzyludzkich.

             63. Czas wolny i rozrywki w internecie i w realu. Jak wyważyć proporcje?

             64. Savoir – vivre w internecie.

             65. Jak nie dać się wciągnąć w sieć – czyli o niebezpieczeństwie uzależnienia od 

        internetu.

         

        Treści nauczania w klasie V:

         

        1. O budowaniu bliskich relacji w rodzinie:

        - rodzina miejscem zaspokojenia potrzeb człowieka ( biologicznych, fizycznych,
        emocjonalnych, intelektualnych i duchowych),

        - budowanie relacji a uczucia, postawy i zachowania,

        - rodzaje uczuć,

        - sposoby wyrażania i komunikowania uczuć, w tym wyrażanie postawy miłości
        do najbliższych.

            2. Formacyjna rola rodziny w zakresie:

                 - przekazywanie wiedzy o życiu, człowieku i świecie,

                 - kształtowania postaw,

                 - ćwiczenia umiejętności,      

                 - tworzenia hierarchii wartości,

                 - uczenia norm i zgodnych z nimi zachowań.

           3. Komunikacja w rodzinie:

                 - czynniki wspierające komunikację w rodzinie,

                 - najczęstsze przyczyny konfliktów rodzinnych,

                 - sposoby rozwiązywania konfliktów,

                 - umiejętność przepraszania i wybaczania.

            4. Czas wolny:

                 - sposoby wykorzystania czasu wolnego; rozwijanie pasji, zainteresowań,

                 - umiejętność organizowania świętowania i kultywowania tradycji rodzinnych,   
                   narodowych i regionalnych,

                 - rola kontaktów ze światem kultury i przyrodą,

                 - savoir – vivre – zachowanie w kontakcie z przyrodą i w miejscach związanych
                   z kulturą ( w teatrze, w filharmonii, w kinie).

             5. Budowanie relacji koleżeńskich i przyjacielskich:

                 - umiejętność tworzenia relacji międzyludzkich,

                 - znaczenie relacji międzyosobowych w rozwoju społeczno – emocjonalnym,

                 - podtrzymywanie więzi koleżeńskich i przyjacielskich,

                 - warunki przyjaźni,

                 - przyjaźń szkołą charakteru,

                 - pozytywny stosunek do niepełnosprawnych kolegów i przyjaciół.

            6. Problemy rozwoju psychofizycznego dziewcząt i chłopców:

               - odmienność tempa rozwoju nastolatków,

               - akceleracja – przyspieszenie rozwoju fizycznego,

               - labilność emocjonalna w okresie pokwitania,

               - wyjaśnienie wątpliwości związanych z rozwojem adolescentów.

            7. Media – zalety i minusy:
              - świadome korzystanie ze środków społecznego przekazu,

              - wybór określonych treści,

              - limitowanie czasu poświęconego mediom.

         

        Treści nauczania w klasie VII:

         

        1. Przygotowanie do podjęcia życiowych ról: męża, żony, ojca, matki. Udział rodziny
           i szkoły w tym przygotowaniu.
        2. Rozwój człowieka od poczęcia do późnej starości.
        3. Czynniki wspomagające i zaburzające rozwój człowieka w aspektach: fizycznym, psychicznym, duchowym i społecznym.
        4. Mocne i słabe strony każdego okresu życia.
        5. Wspierająca rola rodziny w rozwoju i formacji jej członków.
        6. Czas adolescencji okresem burzliwych przemian zachodzących w organizmie młodego człowieka.
        7. Celowość tych przemian a perspektywa życia człowieka dojrzałego.
        8. Kryteria dojrzałości człowieka: fizyczne, psychiczne (intelektualne, moralne, duchowe), społeczne, prawne.
        9. Samowychowanie; samokształcenie, samosterowanie, samorealizacja.
        10. Hormonalna  regulacja procesów rozrodczych.
        11. Charakterystyczne zmiany zachodzące w organizmie dziewczyny w okresie pokwitania.
        12. Charakterystyczne zmiany zachodzące w organizmie chłopca w okresie adolescencji, ich funkcje w perspektywie ojcostwa.
        13. Krótka prezentacja zmian zachodzących w organizmie dojrzewającego chłopca.
        14. Krótka prezentacja zmian zachodzących w organizmie dojrzewającego dziewczyny
            i ich celowość.
        15. Indywidualne tempo rozwoju.
        16. Podstawowe zasady higieny w okresie dojrzewania.
        17. Problemy dziewcząt związane z psychiką: labilność emocjonalna, pragnienie akceptacji, czułości i miłości; niezgoda na zmiany fizyczne i wygląd (anoreksja
            i bulimia); eksperymentowanie z samą sobą, np. samookaleczenia, ryzykowne zachowania.
        18. Ambiwalencja uczuć i postaw.
        19. Krytycyzm wobec dorosłych.
        20. Poszukiwanie własnej tożsamości.
        21. Możliwość wsparcia i pomocy; poradnie, stowarzyszenia.
        22. Problemy chłopców związane z psychiką: zwiększona agresja, nadpobudliwość
            i drażliwość; skłonność do kłótni i bójek; chęć imponowania i dominacji w grupie rówieśniczej.
        23. Wzrost wulgarności języka i zachowań.
        24. Wzmożone zainteresowanie sferą erotyczną.
        25. Ukierunkowanie energii: sport, realizacja pasji i zainteresowań.
        26. Różne wzorce męskości (autorytety).
        27. Charakterystyka pierwszych uczuć, fascynacji, zauroczeń i emocji, które im towarzyszą.
        28. Empatia i dokonywane wybory młodzieńczych związków.
        29. Realistyczne i nierealistyczne oczekiwania wobec randek. Nieudane randki i decyzje
            o rozstaniu.
        30. Zakochanie a miłość.
        31. Odpowiedzialne rodzicielstwo – zagadnienie, które wymaga wiedzy i świadomego wyboru rodziców.
        32. Powołanie do życia nowego człowieka aktem wybranym w najdogodniejszym dla niego czasie.
        33. Fizjologia prokreacji; działania gruczołów (gamet) żeńskich i męskich w procesie zapłodnienia.
        34. Rola i działanie hormonów płciowych.
        35. Charakterystyka płodności kobiety (cykliczna) i mężczyzny (stała).
        36. Budowa i działanie  żeńskiego układu płciowego.
        37. Budowa i działanie męskiego układu płciowego.
        38. Budowa komórki jajowej i plemnika; zapłodnienie.
        39. Higiena ciąży.
        40. Profilaktyka prekoncepcyjna.
        41. Ciąża a używki: Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS); nikotyna, narkotyki a zdrowie dziecka.
        42. Opieka ojca nad matką w ciąży i ich dzieckiem.
        43. Pierwsze dziewięć miesięcy, czyli rozwój dziecka w łonie matki.
        44. Znaczenie więzi matki z dzieckiem we wczesnym okresie życia.
        45. Szkoła rodzenia formą przygotowania do podjęcia ról matki i ojca.
        46. Naturalny poród startem dziecka w życie ,,bez przemocy”.
        47. Korzyści karmienia naturalnego.
        48. Przyjęcie dziecka, również niepełnosprawnego, do rodziny.
        49. Znaczenie roli męża/ojca w opiece i trosce o rozwijające się dziecko i jego matkę.
        50. Razem czy osobno, czyli TAK lub NIE dla wspólnie przeżywanego porodu.
        51. Znaczenie więzi matki i ojca z dzieckiem we wczesnym okresie życia.
        52. Miłość do dziecka oraz opieka nad nim wyrazem męskiej dojrzałości.
        53. Kontakt werbalny i niewerbalny w relacjach międzyludzkich.
        54. Zasady otwartego i jednoznacznego komunikowania się z innymi.
        55. Znaczenie rodzinnych rozmów.
        56. Uczucia i ich rodzaje.
        57. Komunikaty, które budują i które ranią (komunikat JA i komunikat TY).
        58. Krótka historia savoir – vivre’ u w polskiej literaturze i kulturze.
        59. Normy grzecznościowe, które ułatwiają życie rodzinne i społeczne.
        60. Etyka towarzyska, biznesu i protokół dyplomatyczny, czyli wymagane procedury zachowań w określonych sytuacjach.
        61. Sytuacje życiowe, które wymagają konkretnych zachowań, np. w szkole, teatrze.
        62. Kultura a korzystanie ze środków przekazu.
        63. Asertywność – sztuka dobrej odmowy.
        64. Rodzaje uzależnień: chemiczne i behawioralne.
        65. Czynniki ryzyka, które sprzyjają uzależnieniom.
        66. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol, narkotyki, dopalacze).
        67. Wartość życia a używki.
        68. Uzależnienia behawioralne: internet, smartfon, zakupy, autoagresja, pornografia.
        69. Czynniki chroniące, które osłabiają skłonność do popadania w nałogi.  

         

        Treści nauczania w klasie VIII:

         

        1. Rozwój psychoseksualny człowieka:

        - cielesność, płciowość, seksualność,

        - różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców,

        - identyfikacja z własną płcią,

        - męskość, kobiecość, komplementarność płci.

              2.  Miłość w życiu człowieka:

                   - budowanie relacji międzyosobowych w okresie młodzieńczym,

                   - zakochanie i miłość,

                   - rodzaje miłości i etapy jej rozwoju.

              3. Odpowiedzialność w przeżywaniu własnej płciowości i budowanie szczęśliwych więzi:

                  - integracja seksualna,

                  - prawo pierwszych połączeń,

                  - wzajemna pomoc i szacunek,

                  - związek między aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością,

                  - problemy z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej,

        - argumenty biomedyczne, psychologiczne, społeczne i moralne za inicjacją seksualną
                    w małżeństwie.

               4. Przedwczesna inicjacja seksualna:

                 - przyczyny, skutki i profilaktyka,

                 - choroby przenoszone drogą płciową, w tym AIDS (specyfika, rozwój i objawy;
                   profilaktyka),

                 - ciąża nieletnich, zagrożenie aborcją,

                 - różne odniesienia do seksualności: permisywna, relatywna i normatywna.

                5. Płodność człowieka:

                 - charakterystyka płodności mężczyzny i kobiety,

                 - metody rozpoznawania płodności, ich przydatność w planowaniu rodziny
        i diagnostyce zaburzeń,

                 - problemy z płodnością, przyczyny, skutki, profilaktyka i leczenie,

                 - zapłodnienie in vitro a naprotechnologia,

                 - antykoncepcja i jej rodzaje; ocena w aspekcie medycznym, psychologicznym,
                   ekologicznym, ekonomicznym, społecznym i moralnym,

                 - różnice między antykoncepcją a naturalnym planowaniem rodziny.

                6. Rodzina w kontekście trwałości małżeństwa, miłości, wzajemnego szacunku i troski:

                 - dojrzałość do małżeństwa i założenia rodziny,

                 - kryteria wyboru małżonka,

                 - motywy zawierania małżeństwa,

                 - czynniki warunkujące trwałość małżeństwa,

                 - powodzenie relacji małżeńskiej i rodzinnej,

                 - troska o osoby chore i niepełnosprawne,

                 - sytuacja rodziny w przypadku śmierci dziecka przed narodzeniem,

                 - śmierć w rodzinie i współtowarzyszenie bliskim w przeżywaniu żałoby,

                 - zachowanie pamięci o zmarłych.

                7. Rodzina a normy i prawo:

                 - normy moralne w życiu małżeńskim i rodzinnym,

                 - przepisy prawa chroniące rodzinę.

         

        Warunki i sposób realizacji

         

        Do zadań szkoły w zakresie realizacji wychowania do życia w rodzinie należy
        w szczególności:

        1. wspieranie wychowawczej roli rodziny;
        2. współpraca z rodzicami w zakresie prawidłowych relacji między nimi a dzieckiem;
        3. wskazanie norm życia społecznego, pomoc w interioryzacji i ich wspólne przestrzeganie;
        4. pomoc we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania;
        5. wzmacnianie procesu identyfikacji z własną płcią; docenianie komplementarności płciowej i współdziałania;
        6. wspieranie rozwoju moralnego i kształtowania hierarchii wartości;
        7. promowanie integralnej wizji seksualności człowieka; ukazanie jedności pomiędzy aktywnością seksualną, miłością i odpowiedzialnością;
        8. wskazywanie na prawo do życia od poczęcia do naturalnej śmierci, potrzebę przygotowania do macierzyństwa i ojcostwa oraz towarzyszenia
           w chorobie i umieraniu;
        9. tworzenie klimatu dla koleżeństwa, przyjaźni oraz szacunku dla człowieka;
        10. pomoc w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne;
        11. o możliwościach pomocy – system poradnictwa dla dzieci i młodzieży;
        12. ukazywanie potrzeby odpowiedzialności w korzystaniu ze środków społecznego przekazu (w tym internetu) w zakresie doboru treści, krytycznej oceny formy przekazu oraz poświęconego czasu;
        13. pomoc w rozpoznawaniu i rozwijaniu zdolności, w odkrywaniu możliwych dróg realizacji osobowej i zawodowej wychowanka, przygotowywanie do odpowiedzialnego pełnienia zadań na każdej z nich.