Wymagania edukacyjne kl. VIII
Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)
SymbolemR oznaczono treści spoza podstawy programowej
Stopień dopuszczający
Stopień dostateczny
Stopień dobry
Stopień bardzodobry
I. ELEKTROSTATYKA
Uczeń:
• informuje, czym zajmuje się ele-ktrostatyka; wskazuje przykłady elektryzowania ciał w otaczającej rzeczywistości
• posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego; rozróżnia dwa rodzaje ładunków elektrycznych (dodatnie i ujemne)
• wyjaśnia, z czego składa się atom; przedstawia model budowy atomu na schematycznym rysunku
• posługuje się pojęciami: przewodni-ka jako substancji, w której łatwo mogą się przemieszczać ładunki elektryczne, i izolatora jako substan-cji, w której ładunki elektryczne nie mogą się przemieszczać
• odróżnia przewodniki od izolatorów; wskazuje ich przykłady
• posługuje się pojęciem układu izolowanego; podaje zasadę zachowania ładunku elektrycznego
• wyodrębnia z tekstów i rysunków informacje kluczowe dla opisywane-go zjawiska lub problemu
• współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
• Elektrostatykarozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału
Uczeń:
• doświadczalnie demonstruje zjawiska elektryzowania przez potarcie lub dotyk oraz wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych
• opisuje sposoby elektryzowania ciał przez potarcie i dotyk; informuje, że te zjawiska polegają na przemieszczaniu się elektronów; ilustruje to na przykładach
• opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimien-nych; podaje przykłady oddziaływań elektrostatycznych w otaczającej rzeczy-wistości i ich zastosowań (poznane na lekcji)
• posługuje się pojęciem ładunku elementarnego; podaje symbol ładunku elementarnego oraz wartość: e ≈ 1,6 · 10–19C
• posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego; stosuje jednostkę ładunku (1 C)
• wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało jest naładowane dodatnio, a kiedy jest nałado-wane ujemnie
• posługuje się pojęciem jonu; wyjaśnia, kiedy powstaje jon dodatni, a kiedy – jon ujemny
• doświadczalnie odróżnia przewodniki od izolatorów; wskazuje ich przykłady
• informuje, że dobre przewodniki elektry-czności są również dobrymi przewodnikami ciepła; wymienia przykłady zastosowań przewodników i izolatorów w otaczającej rzeczywistości
• stosujezasadęzachowaniaładunkuelektrycznego
• opisuje budowę oraz zasadę działania elektroskopu; posługuje się elektroskopem
• opisuje przemieszczanie się ładunków w przewodnikach pod wpływem oddziaływania ładunku zewnętrznego (indukcja elektrostatyczna)
• podaje przykłady skutków i wykorzystania indukcji elektrostatycznej
• przeprowadzadoświadczenia:
- doświadczenie ilustrujące elektryzowanie ciał przez pocieranie oraz oddziaływanie ciał naelektryzowanych,
- doświadczenie wykazujące, że przewo-dnik można naelektryzować,
- elektryzowanie ciał przez zbliżenie ciała naelektryzowanego,
korzystając z ich opisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposób postępowania, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, przedstawia wyniki i formułuje wnioski na podstawie tych wyników)
• Elektrostatykarozwiązuje proste zadania dotyczące treści rozdziału
Uczeń:
• wskazuje przykłady oddziaływań elektro-statycznych w otaczającej rzeczywistości i ich zastosowań (inne niż poznane na lekcji)
• opisuje budowę i zastosowanie maszyny elektrostatycznej
• porównuje oddziaływania elektrostaty-czne i grawitacyjne
• wykazuje, że 1 C jest bardzo dużym ładunkiem elektrycznym (zawiera
6,24 · 1018ładunków elementarnych:
1 C = 6,24 · 1018e)• Ranalizujetzw. szeregtryboelektryczny
• rozwiązuje zadania z wykorzystaniem zależności, że każdy ładunek elektryczny jest wielokrotnością ładunku elementarne-go; przelicza podwielokrotności, przepro-wadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych
• posługuje się pojęciem elektronów swobodnych; wykazuje, że w metalach znajdują się elektrony swobodne, a w izo-latorach elektrony są związane z atoma-mi; na tej podstawie uzasadnia podział substancji na przewodniki i izolatory
• wyjaśnia wyniki obserwacji przeprowadzo-nych doświadczeń związanych z elektry-zowaniem przewodników; uzasadnia na przykładach, że przewodnik można naelektryzować wtedy, gdy odizoluje się go od ziemi
• wyjaśnia, na czym polega uziemienie ciała naelektryzowanego i zobojętnienie zgromadzonego na nim ładunku elektrycznego
• opisuje działanie i zastosowanie pioruno-chronu
• projektujei przeprowadza:
- doświadczenie ilustrujące właściwości ciał naelektryzowanych,
- doświadczenie ilustrujące skutki indukcji elektrostatycznej,
krytycznie ocenia ich wyniki; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczeń; formułuje wnioski na podstawie wyników doświadczeń
• Elektrostatykarozwiązuje zadania bardziej złożone, ale typowe, dotyczące treści rozdziału
• )Gdzie wykorzystuje się elektryzowanie ciał(w szczególności tekstu: Elektrostatyka posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału
Uczeń:
• Rposługuje się pojęciem dipolu elektrycznego do wyjaśnienia skutków indukcji elektrostatycznej
• Elektrostatykarealizuje własny projekt dotyczący treści rozdziału
• Elektrostatykarozwiązuje zadania złożone, nietypowe, dotyczące treści rozdziału
II. PRĄD ELEKTRYCZNY
Uczeń:
• określa umowny kierunek przepływu prądu elektrycznego
• przeprowadza doświadczenie modelowe ilustrujące, czym jest natężenie prądu, korzystając z jego opisu
• posługuje się pojęciem natężenia prądu wraz z jego jednostką (1 A)
• posługuje się pojęciem obwodu elektrycznego; podaje warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie elektrycznym
• wymienia elementy prostego obwo-du elektrycznego: źródło energii elektrycznej, odbiornik (np. żarówka, opornik), przewody, wyłącznik, mierniki (amperomierz, woltomierz); rozróżnia symbole graficzne tych elementów
• wymienia przyrządy służące do pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego; wyjaśnia, jak włącza się je do obwodu elektrycznego (ampero-mierz szeregowo, woltomierz równolegle)
• wymienia formy energii, na jakie jest zamieniana energia elektryczna; wymienia źródła energii elektrycznej i odbiorniki; podaje ich przykłady
• wyjaśnia, na czym polega zwarcie; opisuje rolę izolacji i bezpieczników przeciążeniowych w domowej sieci elektrycznej
• opisuje warunki bezpiecznego korzystania z energii elektrycznej
• wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunków informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska lub problemu
• rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu
• współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
• Prąd elektrycznyrozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału
Uczeń:
• posługuje się pojęciem napięcia elektrycznego jako wielkości określającej ilość energii potrzebnej do przeniesienia jednostkowego ładunku w obwodzie; stosuje jednostkę napięcia (1 V)
• opisuje przepływ prądu w obwodach jako ruch elektronów swobodnych albo jonów w przewodnikach
• stosuje w obliczeniach związek między natężeniem prądu a ładunkiem i czasem jego przepływu przez poprzeczny przekrój przewodnika
• rozróżnia sposoby łączenia elementów obwodu elektrycznego: szeregowy i równoległy
• rysuje schematy obwodów elektrycznych składających się z jednego źródła energii, jednego odbiornika, mierników i wyłączni-ków; posługuje się symbolami graficznymi tych elementów
• posługuje się pojęciem oporu elektry-cznego jako własnością przewodnika; posługuje się jednostką oporu (1 Ω).
• stosuje w obliczeniach związek między napięciem a natężeniem prądu i oporem elektrycznym
• posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego wraz z ich jednostkami; stosuje w obliczeniach związek między tymi wielkościami oraz wzory na pracę i moc prądu elektrycznego
• przelicza energię elektryczną wyrażoną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie; oblicza zużycie energii elektrycznej dowolnego odbiornika
• posługuje się pojęciem mocy znamionowej; analizuje i porównuje dane na tabliczkach znamionowych różnych urządzeń elektrycznych
• wyjaśnia różnicę między prądem stałym i przemiennym; wskazuje baterię, akumulator i zasilacz jako źródła stałego napięcia; odróżnia to napięcie od napięcia w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań
• opisuje skutki działania prądu na organizm człowieka i inne organizmy żywe; wskazuje zagrożenia porażeniem prądem elektry-cznym; podaje podstawowe zasady udzie- lania pierwszej pomocy
• opisuje skutki przerwania dostaw energii elektrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu oraz rolę zasilania awaryjnego
• przeprowadzadoświadczenia:
- doświadczenie wykazujące przepływ ładunków przez przewodniki,
- łączy według podanego schematu obwód elektryczny składający się ze źródła (baterii), odbiornika (żarówki), amperomierza i woltomierza,
- bada zależność natężenia prądu od rodzaju odbiornika (żarówki) przy tym samym napięciu oraz zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości, pola przekroju poprzecznego i rodzaju materiału, z jakiego jest wykonany,
- wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza,
korzystając z ich opisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; odczytuje wskazania mierników; opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposób postępowania, wskazuje rolę użytych przyrządów, przedstawia wyniki doświadczenia lub przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiarów, formułuje wnioski na podstawie tych wyników)
• (rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu, przelicza wielokrotności i podwielokrotności oraz jednostki czasu, przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych)Prąd elektryczny rozwiązuje proste zadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziału
Uczeń:
• porównuje oddziaływania elektro-statyczne i grawitacyjne
• Rporównuje ruch swobodnych elektronów w przewodniku z ruchem elektronów wtedy, gdy do końców przewodnika podłączymy źródło napięcia
• Rrozróżnia węzły i gałęzie; wskazuje je w obwodzie elektrycznym
• doświadczalnie wyznacza opór przewodnika przez pomiary napięcia na jego końcach oraz natężenia płynącego przezeń prądu; zapisuje wyniki pomiarów wraz z ich jednostkami, z uwzględnieniem informacji o niepewności; przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiarów
• Rstosuje w obliczeniach zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości, pola przekroju poprzecznego i rodzaju materiału, z jakiego jest wykonany; przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności danych
• Rposługuje się pojęciem oporu właściwe-go oraz tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania jego wartości dla danej substancji; analizuje i porównuje wartości oporu właściwego różnych substancji
• Ropisuje zależność napięcia od czasu w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań; posługuje się pojęciem napięcia skutecznego; wyjaśnia rolę zasilaczy
• stwierdza, że elektrownie wytwarzają prąd przemienny, który do mieszkań jest dostarczany pod napięciem 230 V
• Prąd elektrycznyrozwiązuje zadania (lub problemy) bardziej złożone, dotyczące treści rozdziału
• Prąd elektrycznyposługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału
• (opisany w podręczniku)Żarówka czy świetlówka realizuje projekt:
Uczeń:
• Rprojektuje i przeprowadza doświad-czenie (inne niż opisane w podrę-czniku) wykazujące zależność
; krytycznie ocenia jego wynik; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dlajego wyniku; formułuje wnioski• )U(Isporządza wykres zależności natężenia prądu od przyłożonego napięcia
• Rilustruje na wykresie zależność napięcia od czasu w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań
• (w tym związane z obliczaniem kosztów zużycia energii elektrycznej)Prąd elektryczny rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub problemy) doty-czące treści rozdziału
• (inny niż opisany w podręczniku)Prąd elektryczny realizuje własny projekt związany z treścią rozdziału
Stopień (ocenę ) celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę w 100% z poziomu wymagań z poziomu
dopełniającego oraz conajmniej 70 % wiedzy wykraczajęcej z podstawy programowej .